Met haar ontwerp voor een stedelijke boomgaard, een architectuurcentrum en een ontdekkingsroute in Skopje, de hoofdstad van Macedonië, wil Tatjana de Grood de stedelijke authenticiteit en de kwaliteit van leven van haar geboortestad behouden.
De huidige stedelijke structuur is gebaseerd op een vooruitstrevend masterplan dat de Japanse Metabolist Kenzo Tange opstelde voor de wederopbouw van de stad na de aardbeving van 1963. Het plan van Tange won de door de VN uitgeschreven wedstrijd voor de herbouw van Skopje en is nooit helemaal uitgevoerd. Wel maakte het Skopje tot de wereldhoofdstad van de brutalistische architectuur. Om die status te bevestigen en om de kwaliteiten die het plan van Tange heeft voor de leefbaarheid van de stad voor de bevolking te bewaren zou het plan voltooid moeten worden. In plaats daarvan dreigt nu de Disneyficatie van Skopje. De politiek stelde het plan Skopje 2014 vast dat tot doel heeft om de stad te veranderen in een neoclassicistische stad. Deze alarmerende situatie vraagt naar mijn idee om een dialoog tussen de bewoners van Skopje en de architecten die de stad vooruit willen helpen en niet achteruit. Ik wil een beweging op gang brengen door middel van de defragmentatie van de genius loci. Mijn visie concretiseerde ik in een samenhangend ontwerp voor een stedelijke boomgaard, een architectuurcentrum en een ontdekkingsroute.
De stedelijke boomgaard is geprojecteerd op de plaats van de huidige urban void, een niet afgerond onderdeel van het wederopbouwplan. De boomgaard brengt mensen op informele wijze bij elkaar en symboliseert een maatschappelijke wake-up call. De bomen zijn geplant in een grid.
De geometrische vorm biedt een hoge verblijfsdichtheid en een transparante ontsluiting van de ruimte. Sporen van de oude laag, een voormalige woonbuurt, zijn behouden en nodigenen in verwarring gebrachte bewoner of bezoeker van het stadscentrum van Skopje uit tot nadenken.
In het aangrenzende architectuurcentrum ArchiDOM (dom = thuis in het Macedonisch) kan de dialoog gevoerd worden, gevoed door de aanwezige informatie over de stedelijke ontwikkelingen van Skopje. ArchiDOM fungeert als bezinningsruimte en broedplaats. Het centrum biedt houvast aan de identiteit van de genius loci.
Vormgegeven als een doorlopende betonnen muur, omarmt het gebouw een stuk buitenruimte en creëert geborgenheid in de transparante omgeving van de boomgaard. Gesloten, beschermend en toch uitnodigend van buitenaf. Open, gastvrij en verwelkomend van binnenuit.
De gastvrijheid krijgt concreet gestalte middels een publieke route die als een navelstreng het gebouw met de omgeving verbindt. Langs de route zijn eilanden gecreëerd met een laagdrempelig aanbod van verschillende gebruiksfuncties die voor iedereen toegankelijk zijn. Vanuit ArchiDOM wordt de bezoeker geleid naar de route City as a process langs de Vardar rivier die de oorsprong vormt van de genius loci van Skopje. Deze route verbindt de overgebleven fragmenten uit verschillende periodes van het 2000 jaar stedelijke bestaan van Skopje en draagt bij aan de zoektocht naar de authentieke stedelijke identiteit.
De boomgaard vormt samen met ArchiDOM en sporen van de culturele erfenis een gezamenlijk balkon voor de bewoners van het stadscentrum. Het nieuwe fragment in de genius loci van Skopje vormt een onderdeel van de route van de stedelijke identiteit. Het is gelegen aan een van de mooiste delen van de kade, in de voetsporen van het visionair verleden als een Metabolistische Open Stad. Dit is mijn antwoord op de actuele situatie in mijn geboortestad, en zondermeer een weerspiegeling van mijn denkwijze als architect. Als beroepsgroep dragen wij een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid omdat het product van ons werk aanwezig blijft in de gelaagdheid van de genius loci met alle gevolgen van dien. Afgeleid door het gemak van de dupli-tecture en het amusement van de thema-tecture wordt het voor ons steeds moeilijker om de waarden van de architecture te koesteren. Skopje is helaas niet het enige voorbeeld van Disneyficatie in de wereld. Refererend aan Learning from Las Vegas van Venturi, is de vraag voor het beroep van architect of we daadwerkelijk iets geleerd hebben van Las Vegas.
naam
Tatjana de Grood Trajkovska
email
opleiding / studierichting
Academie van Bouwkunst Maastricht
mentoren
Fred Humblé, Saskia van Stein, Roger Martens, Elmar Kleuters
wanneer begonnen met afstuderen
Februari 2012
wanneer klaar
Juni 2013
favoriete ontwerper
Manuel Aires Mateus
favoriete project
Woning in Leiria, Portugal (huis zonder ramen)
wat doe je nu
Ik werk bij N architecten Maastricht