Solliciteren 2.0: een bouwput, een stadsstrand, badeendjes en sociale media

Moderne stedenbouwkundigen worden geacht belangen van actoren te kunnen vertalen naar een ruimtelijk concept. Daarbij hoef je als ontwerper geen afwachtende houding aan te nemen. Nee, de moderne stedenbouwkundige moet juist met een assertieve houding en provocerende voorstellen projecten kunnen initiëren.

Na mijn afstuderen aan de TU Eindhoven koos ik ervoor om tijdelijk terug te keren naar mijn ouders in Vlissingen. Bij toeval stond ik op een avond bij een bouwput in Middelburg. Een 6 meter diepe betonnen bak van 50 bij 60 meter, gevuld met regenwater. In een ander tijdperk zou op deze plek een nieuwe eigentijdse stadsschouwburg verrijzen. Een lekkage in de kelder en enkele verzakkingen strooiden roet in het eten en brachten Middelburg in het landelijk nieuws. De plek is dit drama nooit te boven gekomen. De gemeente verkocht de grond voor €1,- aan Heijmans. Toen deze alternatieve bouwplannen maakte, zakte ook dit als pudding in elkaar. Ditmaal door de economische crisis. De bouwput werd een doofpot. Toch zonde, zo’n doofpot midden in de historische binnenstad van Middelburg. Een stad van 1144 monumenten en een bouwput. De locatie biedt veel potentie. Een verzonken plek in een historisch stedelijke omgeving. Potentieel beleefbaar water, als oase van stilte en de mogelijkheid van een amfitheater. Jammer dat hij in een doofpot zit, want met enkele simpele ingrepen kan je hier een leuke plek van maken.

Gelukkig was ik niet de enige die er zo overdacht. Een anonieme inwoner van Middelburg, ook wel Mevrouw Badeend genoemd, opende de doofpot met badeendjes en een Facebook-pagina. Haar droom was om vanuit haar nabij gelegen woning s’ ochtends een duik te kunnen nemen in het nieuwe buitenbad. Het initiatief kreeg de steun van enkele ondernemers en de lokale media. Al snel dreven er allerlei opblaasbare objecten in de bouwput en had de Facebook-pagina bijna 3000 likes. Ik had op de universiteit geleerd dat de maatschappij niet meer maakbaar is, maar vooral zelf maakt. Een initiatief gedragen door lokale expertise is laagdrempelige, effectiever en draagkrachtiger, dan een plan dat van bovenaf wordt opgelegd. Met dit idee in mijn achterhoofd leek het me leuk om een bijdrage te leveren aan de discussie. Ik trok de stoute schoenen aan. Na een avondje photoshoppen stonden er drie sfeerschetsen en een tekst online. Toen begon het hele avontuur.

Zwemmen in een bouwput is leuk, maar meerdere vormen van ruimtegebruik maken vaak dat een idee meer draagkracht krijgt. Daarom bedacht ik een eiland van zand midden in de put. Een omkaderde ontmoetingsplek met een eigen sfeer. Het zand is niet alleen een ontmoetingsplek, maar wordt ook gebruikt om het water te purificeren. Er moet ook iets gebeuren op deze plek. Daarvoor is betrokkenheid van burgers en maatschappelijke instellingen nodig. Al deze initiatieven worden gecoördineerd met hulp van een digitaal communicatieplatform. Zo zou het kunnen zijn, dat als je zin hebt in een kampvuur, je met een druk op de knop dit gecommuniceerd hebt met je buurtgenoten. Dit zorgt niet enkel voor een aantrekkelijke ontmoetingsplek, maar ook voor openheid, sociale cohesie en betrokkenheid. Wat weer kan zorgen voor een draagvlak voor verdere ontwikkeling. Eigenlijk vond ik dat er ook een raamwerk moest komen van hoe de bouwput stap voor stap kan transformeren naar een stedelijk bouwblok, maar daarvoor moesten ze me maar betalen.

Toen ik het plan ’s ochtends in de Facebook-groep plaatste, heb ik de rest van de dag naar mijn scherm gestaard om het aantal likes bij te houden. Het werden er uiteindelijk ruim 700. Er kwam al snel een artikel in de Provinciale Zeeuwse Courant, het belangrijkste dagblad in Zeeland. Toen ik in Middelburg over het marktplein liep, hoorde ik mensen over mijn plan praten. Ook mevrouw Badeend was onder de indruk. Ik ontmoette mevrouw Badeend en andere mensen die het plan steunde. Het werd bijna een soort complot en we maakten plannen hoe we Heijmans en de gemeente in beweging konden krijgen. Via via hadden we gehoord dat binnen Heijmans het plan al werd besproken. Vervolgens werd het plan op Facebook door de verantwoordelijke wethouder geliked. De hele groep werd dol van enthousiasme. Een afspraak op het stadskantoor volgde. Als klap op de vuurpijl werd ik gebeld door journalist Arjen van Veelen, die in het NRC over de gebeurtenissen rond de bouwput schreef. Hart van Nederland scheen ook interesse te hebben, maar we wilden alleen in ‘kwaliteitsmedia’ staan. Zo hoogmoedig waren we geworden. Dit alles gebeurde in anderhalve week.

Zo’n initiatief staat natuurlijk fantastisch in een portfolio. Daarom besloot ik om samen met een oud studiegenoot Nick De Graaf het plan uit te werken. Maar door de vele publiciteit begon ik ook te dromen. Zou ik echt mijn eigen werk kunnen creëren? Ik was zelf overtuigd van het potentie van het plan. Alleen hoe speel je dat uit als stedenbouwkundige met weinig ervaring in een stad dat bekend staat om zijn bestuurlijke stroefheid?
Wij besloten verder te bouwen op de gekregen publiciteit van de Facebook-groep Buitenbad Middelburg. Om onder de aandacht te blijven, besloten we een ideeënboek te maken. Iedereen die een aansprekend idee had voor een invulling van het stadsstrand, kon dat naar ons toesturen. Wij zouden er dan een visualisatie van maken. De Facebook-groep was nog steeds heel actief en met veel enthousiasme plaatsten we de oproep. Elke dag werd een visualisatie van een idee gepost: schaatsbaan, waterparadijs, urban farming, rubberbootwedstrijd. Er kwamen wel reacties op, maar niet zo veel als we hoopten. Veel visualisaties kregen maar 20 likes, een schril contrast met de eerdere 700 likes. Van massale betrokkenheid van het voorstel was dus geen sprake. Schrijnend was dat een foto van een nestje in de bouwput met baby eendjes wel 300 likes kreeg.

Een paar weken later hielden we een presentatie van ons uitgewerkte ontwerp voor de verantwoordelijke wethouder. De strategisch adviseur voor ruimtelijke ontwikkeling zou er ook bij zijn, maar die scheen grote bezwaren tegen het plan te hebben. Hij werd vervangen door een andere wethouder, ook niet verkeerd. De presentatie verliep enigszins rommelig, maar het idee kwam over en we kregen een enthousiaste reactie van de twee wethouders. Na afloop van de presentatie werd ons verteld dat de gemeente en Heijmans alternatieve plannen hadden. De put zou vol met zand worden gestort, waarna er met de bewoners een openbare plek gecreëerd ging worden. Ze zouden dan ook aan ons denken. De wethouder stelde voor een afspraak te maken met de strategisch adviseur om de technische mogelijkheden van een invulling te bespreken. Dit liep helaas anders. In een onaangenaam telefoongesprek leek de ambtenaar iedere poging tot ideeënuitwisseling te willen traineren. In plaats van een persoonlijk gesprek te voeren, stuurde hij de tekeningen per mail. Het was duidelijk dat hij de discussies via Facebook maar gevaarlijk vond. Om goodwill te tonen, hebben we de principes van het oude plan vertaald naar een nieuwe plan, waarbij we de nieuwe ruimtelijke randvoorwaarden als uitgangspunt hebben genomen. Hiervan plaatsten we een animatievideo online en er kwam weer een artikel in de Provinciaalse Zeeuwse Courant. Ook de reacties hierop waren erg lauw. Achteraf gezien hadden we dit plan misschien ook beter niet kunnen maken. Het was een beetje een slap aftreksel van het eerste plan, met weinig spannende ruimtelijke kwaliteiten. Ook niet waardig om in mijn portfolio te zetten.

Pas na een paar maanden ontstond er contact met eigenaar Heijmans. Ik had deze al sinds de eerste weken proberen te benaderen, maar geen reactie gekregen. Uiteindelijk ben ik wel bij Heijmans op bezoek geweest. Hoewel ze heel erg geïnteresseerd reageerden, kwam daar ook weinig vervolg uit: “Geen geld”.

Ik sta nou voor de bouwput. De doofpot is verborgen onder een laag zand. Zonder aanpassingen zou het ook al als stadsstrand kunnen fungeren. Maar de plannen zijn anders. Heijmans heeft de bouwput voor onbepaalde tijd in bruikleen aan de gemeente gegeven. Daarbij wordt dus aangestuurd op een losgekoppelde ontwikkeling van tijdelijke functie en permanente herontwikkeling, in plaats van een integraal proces. Onder de omwonenden zal een enquête gehouden worden. (De gemeente heeft aangegeven dat ik mijn plan bij de enquête kan indienen.) De plek heeft zijn belangrijkste ruimtelijke potentie echter verloren. Wat zal hier komen? Een hondenuitlaat plek? In het gunstigste geval een zonneweide. Er is een grote kans dat het een betekenisloos grasveldje zal blijven tot over een paar jaar de bouwput geleegd gaat worden en er nieuwbouw in komt. Zonder de intentie van een integraal proces zie ik het gebeuren vooral als een plichtmatige bezigheidstherapie. Toch hoor ik veel Middelburgers opgelucht ademhalen. ‘Dit is het beste uitzicht in jaren’. ‘Die rotte plek is eindelijk verborgen’.

Of ik het plan had kunnen realiseren? Er zijn veel what-if momenten geweest. Wat als ik wel was ingegaan op het aanbod van Hart van Nederland en ook op de landelijke televisie was geweest? Wat als ik de presentaties voor Heijmans en gemeente Middelburg beter had voorbereid? De keuze om ons vooral te richten op de Facebook-groep was wellicht een verkeerde. We hadden onze tijd beter kunnen investeren in netwerken en lobbyen. Binnen het vakgebied is het plan relatief onbekend gebleven. Ook het netwerk van de andere betrokkenen van het buitenbadgroep bleek niet omvangrijk genoeg. Achteraf gezien kan ik vooral concluderen dat ik simpelweg de praktijkervaring mistte. Je ideeën verkopen is een vak apart, of je dit nu doet via een traditioneel sollicitatieproces of via een ontwerp op eigen initiatief. Dit moet je vaak oefenen om de praktijk te leren kennen. Welke actoren zijn bepalend? Hoe kom je daarmee in contact? Hoe hou je een goede elevator pitch? Het zijn belangrijke vaardigheden die je moet ontwikkelen om werk te krijgen en iets wat je niet tijdens je opleiding leert.

Het is heel spijtig dat Middelburg geen tijdelijk buitenbad heeft gekregen. Dat ondanks alle mooie woorden over ‘participatiemaatschappij’ is de gemeente er (nog) niet in slaagt daar vorm aan te geven. Maar zelf kan ik met een positief gevoel terugkijken op dit avontuur. Ik heb het plan ingestuurd voor een prijsvraag van de TU Delft en er een geldprijs mee gewonnen. Ik mocht een lezing geven voor de Roosevelt Academie en ik schrijf nu een artikel op ArchiNed. Ik ben met veel mensen in contact gekomen en mijn netwerkvaardigheden zijn er stevig op vooruitgegaan. Én het is een mooi verhaal om bij mijn sollicitaties te vertellen.