Door middel van een vernieuwende omgang met leegstand geeft Rik Veltman een naoorlogse galerijflat in Delfzijl-Noord opnieuw betekenis: een adaptief baken aan de Eems.
Duurzame kringloop door zelfvoorzienende energie- en watervoorziening en innovatief hergebruik van lokale bouw- en sloop materialen
Het plan reageert op bevolkingskrimp. Uitgangspunt voor het ontwerp is een ontwerpstrategie die inspeelt op de veranderende omstandigheden en de verhalen van bewoners en betrokkenen. De beleving van uitzicht, licht en landschap in combinatie met de speling van zonlicht door het casco van de flat vormen leidende thema’s in de vormgeving van de dialoog tussen de bestaande en nieuwe leegte.
“…en met de laagstaande zon krijgt de zee die zilveren glans. Staande in de wind en het geluid van het ruizen van de zee in mijn oren, dan voel ik me als een vogel hoog boven alles.”
Dhr. Reint Nienhuis 81 jaar, Dijkzichtflat, 8ste verdieping nr. 345
In de naoorlogse uitbreidingswijk Delfzijl-Noord ervaar je zowel troosteloze leegstand ten gevolge van onomkeerbare bevolkingskrimp als de ruimte van zee en wierdeland. De monofunctionele galerijflats aan de dijk gelden voor veel mensen als een icoon van de jaren zestig en zeventig waarin men geloofde dat Delfzijl dé bloeiende havenstad van Noord Nederland zou worden. De grote hoogte en de ligging van de flat vlak bij de dijk maakt een unieke beleving van licht en uitzicht op zee en wierdelandschap mogelijk. Uitgangspunt voor het ontwerp is het bestaande te respecteren en een alternatief te bieden voor sloop of kostbare herstructurering. Gesprekken met bewoners, omwonenden en deskundigen vormden de basis voor het ontwerpend onderzoek naar de mogelijkheden van de nieuwe leegte.
Zes ontwerpingrepen voor de Dijkzichtflat vormen de start van een cyclisch transformatieproces. De concepten functioneren als een rizoom of ondergrondse wortelstructuur en kunnen onafhankelijk van elkaar levensvatbaar zijn. Net als bij rizomen geldt dat wanneer de onderlinge concepten met elkaar vergroeien een symbiose ontstaat die het geheel samenhang geeft en daardoor extra sterk wordt.
1 Een zelforganiserend landschap op basis van een dynamisch water- en dijkbeheer verbindt het versnipperde gebied achter de dijk en vormt de basis voor een uniek ecologisch belevingslandschap.
2 Door het casco van de flat ter plaatse van de onderste verdiepingen open te werken ontstaat een groen doorwaadbaar basement en wordt het gebouw ingepast in de omgeving.
3 Op de hogere verdiepingen wordt de eenzijdig georiënteerde smalle galerij opengewerkt zodat ruimte ontstaat voor de beleving van licht en uitzicht.
4 Een nieuwe routing door de flat geïnspireerd op de kerkepaden van de nabije wierdedorpen zorgt voor verbinding tussen landschap, flat en bewoners. Een nieuwe publieke belevingsroute verbindt landschap en gebouw en zoekt zijn weg door het veranderende nieuwe landschap en het doorwaadbare basement. Door het bestaande trappenhuis te transformeren ontstaat een nieuwe semiopenbare route met gemeenschappelijke ruimtes voor bewoners.
5 Een zelfvoorzienende energie- en watervoorziening en innovatief hergebruik van lokale bouw- en sloop materialen zorgen voor duurzame aanpassingen.
6 De ruimtelijke potentie van het opgewerkte casco biedt vervolgens kansen voor nieuwe initiatieven. De inpassing van een kleinschalig hospice komt tegemoet aan de veelgehoorde wens van oude bewoners om graag te willen sterven bij het verstilde uitzicht vanaf de bovenste verdiepingen.
Aantrekkelijke leegte tracht niet een oplossing te bieden voor de krimpproblematiek, maar illustreert een nieuwe zienswijze voor de galerijflat en zijn omgeving. Doel is bestuurlijke partijen en bewoners mee te nemen in een adaptief transformatieproces, waarbij in deze case een icoon van een voorbije tijd een baken wordt voor een nieuw Delfzijl-Noord.
De ruimtelijke potentie van het opgewerkte casco biedt kansen voor nieuwe initiatieven.