Met hun afstudeerproject Serendipity City geven Jolijn van den Berg en Tom van Tuijn betekenis aan de tot nu toe nog vage retoriek van de participatiesamenleving.
Mo, Frans en Geert leven in de Eindhovense Kanaalzone en worden in staat gesteld hun droom en levensvisie te verwezenlijken en werkelijk te participeren in de ontwikkeling van het gehele gebied. Op de achtergrond, onzichtbaar voor de participanten, wordt een handleiding ontwikkeld voor stedelijke ontwikkeling in een veranderende maatschappij. Deze handleiding beschrijft een mindset en een reproduceerbare benadering als aanvullende tool voor de stedenbouwkundige en zorgt tevens voor aansluiting bij de institutionele wereld.
Stedelijke ontwikkeling is enkel nog op plekken waar de gevestigde orde met zekerheid geld kan blijven verdienen een vanzelfsprekendheid. Elders niet, zoals aan de rafelranden, op oude industrieterreinen en in naoorlogse woonwijken waar de participatiesamenleving een surrogaat vormt voor stedelijk betaalbaar onderhoud. Op deze plekken trekt de overheid zich terug en wordt de verantwoordelijkheid over de schutting gegooid bij Geert, Frans, Mo en miljoenen andere Nederlanders. Ze mogen het zelf oplossen, de vraag is; hoe?
Wij zijn op zoek gegaan naar een nieuw handelingsperspectief voor stedelijke (door)ontwikkeling en naar een hernieuwde mindset voor de stedenbouwer van de toekomst met nieuwe idealen passend bij de fundamentele transitie van onze maatschappij. Stedelijke ontwikkeling gaat in onze optiek primair om ethiek en secundair om esthetiek. Oftewel stedelijke waarden zijn voor mensen bedoeld. Daarom mogen zij ook meedenken en meedoen in de creatie daarvan! We pleiten voor planningsprincipes die niet alleen fysiek oplossend zijn maar die ook de bestaande stad onderhouden en doorontwikkelen en die bijdragen aan het ontstaan van een gezond sociaal-cultureel ecosysteem. De stedenbouwkundige heeft een essentiële rol in het visualiseren van de maatschappelijke opgave en het adequaat vanuit de vakinhoud en via co-creatie tot stand brengen hiervan. Als moderator van het stedenbouwkundig proces. Vanuit de ratio handelen kunnen wij stadsmakers al, nu nog vanuit het gevoel.
Strategie. Het proces leidt tot een aantal werkbare, kleinschalige mogelijkheden met ieder een eigen dynamiek, coalitie van actoren en tijdsverloop. Slimme verbindingen tussen de mogelijkheden leiden zorgen voor een toegevoegde waarde.
Het realiseren van de dromen van Geert, Frans en Mo is geen project maar een wordingsproces dat begint met kijken en luisteren. ‘Gewoon’ het gesprek aan gaan. Aandacht, begrip en vertrouwen is de eerste stap naar gezonde stadsontwikkeling (ethiek) en tevens de start van het ontwerpend ruimtelijke onderzoek (esthetiek). Door de essentie te onderzoeken en te verbeelden, net zolang tot de betrokkene het herkent en erkent, tekent zich bijna als vanzelf een perspectief af. Als vanzelf dankzij ons talent om uit toeval en met intelligentie onverwachte vondsten te doen: serendipiteit. Hierdoor komt men autonoom in beweging, met rugdekking en vakmanschap van de professional, waardoor werkelijke participatie en eigenaarschap groeien. Leve de participatiemaatschappij!
Drie individuele dromen maken uiteraard nog geen gebiedsontwikkeling. Er ontstaat gaandeweg een complex sociaal netwerk van mensen, events, ontwikkelingen en ontwerpers, alle met een eigen dynamiek, tijdspad en financiering. Door dit potentieel bij elkaar te brengen en een gedeelde ambitie te creëren, inclusief een tactiek hoe deze te bereiken, ontstaat exponentiële meerwaarde. We ontwikkelen vanuit de energie die er is en vertrouwen op de flow die ontstaat. Door ‘op z’n Brabants’ innovatie, ondernemerschap en creativiteit te combineren met gemoedelijkheid, gastvrijheid en coöperatie wordt de ambitie realiteit. We werken hierbij niet meer met starre panorama’s maar met flexibele en uitwisselbare snapshots. Geert, Frans en Mo ontplooien zich op persoonlijk vlak, als bouwers van hun eigen stede maar vormen ook frontliniewerkers in een permanente gebiedsontwikkeling met een participerende overheid.
