Het afstudeerproject van Geert Verschuren repareert landschappelijke en architectonische een deel van de stuwwal in Nijmegen, en kan als prototype dienen voor de omgang met andere beschadigde stuwwallen.
De stuwwal leeft
Het heuvellandschap reikt tot het stadscentrum van Nijmegen, waar het stuwwallandschap sterk is aangetast door naoorlogse occupatie. Schoon water is het belangrijkste ingrediënt voor de transformatie van het bijzondere stuwwallandschap. Er wordt een vruchtbare ondergrond gecreëerd voor verschillende paviljoens door een stapsgewijze transformatie van de bestaande gebouwen op plint niveau.
Door landschappelijke kenmerken zoals het contrast tussen hoog en laag heeft het stuwwallandschap een uniek karakter. De complexe ondergrond zorgt voor een grote diversiteit in flora en fauna. Deze buitengewone schoonheid dreigt verloren te gaan door de voortschrijdende klimaatverandering.De stuwwal vormt een geomorfologische natuurlijke verbinding tussen Nijmegen en het Duitse Kleve. Deze is van hoge historische en ecologische waarde, waarbij water een grote rol speelt. Een aquaduct zorgde in de Romeinse tijd voor schoon water uit de bronnen en beken. Het water uit de bronnen is regenwater dat door de zand- en leemlagen wel enkele maanden tot een jaar onderweg kan zijn. Door de bufferende werking van de stuwwal treedt door het jaar heen dezelfde hoeveelheid water uit de stuwwal met een bijna constante temperatuur van 12 graden. Dit zorgt er voor dat beken in de winter niet dichtvriezen.
Het hedendaagse stedelijke stuwwallandschap kenmerkt zich vooral door bestrating, infrastructuur en bebouwing. Hemelwater volgt hierbij niet de natuurlijke weg door de bodem, de stuwwal dreigt uit te drogen. Dit effect wordt versterkt door het veranderende klimaat.
2020 Eerste ingreep op plint niveau, een waternetwerk op gemeentegrond zorgt voor bevloeiing van de stuwwal. 2060 Om te zorgen voor een publiek toegankelijk stuwwallandschap is er voor gekozen om de huidige gebouwen te transformeren tot meerdere paviljoens solidair met het vernieuwde stuwwallandschap. De locatie van elk paviljoen is gebaseerd op de relatie die het paviljoen aangaat met de stuwwal.
De klimaatverandering leidt ook tot meer perioden van hevige regenval. Dit water kan worden ingezet om de uitgedroogde ondergrond weer vruchtbaar te maken. Een hernieuwd waternetwerk volgt het oude tracé van het Romeinse aquaduct. Deze natuurlijke waterleiding loopt door tot aan het stadscentrum van Nijmegen, waar het samen met de frisse wind een aangename plek is in warmere dagen.
Wanneer de ondergrond weer vruchtbaar en leefbaar is kunnen ook de gebouwen op de begane grondlaag getransformeerd worden. Om te zorgen voor een publiek toegankelijk stuwwallandschap worden de huidige gebouwen getransformeerd tot meerdere paviljoens. Elk paviljoen gaat een relatie aan met de stuwwal. De steile stuwwalrand en het veranderende klimaat lenen zich uitstekend voor nieuwe teelten, waaronder wijnlandbouw. Een kantoorgebouw dat nu grenst aan de stuwwalrand en zal worden getransformeerd tot biologische boerderij met wijnproeverij. De stuwwalrand is de plek waarbij in één oogopslag de geschiedenis van Nijmegen kan worden afgelezen. Het op deze plek gesitueerde paviljoen gaat als verlengstuk van het huidige Valkhof museum de visuele relatie aan met het vergezicht. De vormentaal en het materiaalgebruik versterken deze relatie. In de bosrijke omgeving is ook plaats voor een prefab hotelkamer, een opwaardering van het bestaande hotelcomplex. Deze wordt bevestigd aan de bestaande betonnen kolommen waardoor het idee van een boomhut ontstaat.
2020 Eerste stap, het vruchtbaar maken van de stuwwal, 2060 Bewust biologisch leven op de stuwwal.
Uitgaande van de huidige structuur van de gebouwen op de begane grond worden de paviljoens vormgegeven aan de hand van de relatie met het water, het uitzicht, de stedelijke en landschappelijke inpassing en natuurlijke weersinvloeden. Zo dient het glazen paviljoen als biologische restaurant en brengt de streekproducten in contact met het publiek. Grote overstekken onder de bestaande bebouwing dienen als bescherming tegen de zon. Een atrium zorgt voor natuurlijke ventilatie in het opengewerkte trappenhuis. Deze kern zal als onderdeel van het energiesysteem, dienen als koude-warmte opslag voor de gebouwen. Om de noodzaak van het gebruik van regenwater te benadrukken, wordt het hemelwater zichtbaar geïnfiltreerd.
Het materiaal voor de paviljoenen wordt voornamelijk gehaald uit sloopafval van de bestaande gebouwen. Steenachtige materialen worden gebruikt voor paviljoens aan de stadsrand, verschillende soorten gerecycled hout voor paviljoens aan de stuwwalrand. Door de verscheidenheid in kleur van het materiaal verenigen de paviljoens zich moeiteloos de gevarieerde bosrijke omgeving.
De bestaande gebouwen kunnen op deze manier worden gehandhaafd. Een verdere teloorgang van de stuwwal wordt tegengegaan. Het landschap zal in de toekomst op waarde worden geschat en een aanwinst worden voor de stad. Deze grensoverschrijdende strategie is daarom hard nodig en kan ook voor andere beschadigde stuwwallen worden ingezet.
Een boekwerk met daarin spelregels voor het weer tot leven maken van de stuwwal. Deze strategie is ook inzetbaar voor andere beschadigde stuwwallen zoals de Veluwe en de Utrechtse heuvelrug. > meer afbeeldingen