Leuke (klein) project: Groen Parkeren

Waar?
We bevinden ons in een klein binnengebied op loopafstand van het middeleeuwse stadscentrum van Herentals. In de directe omgeving manifesteert zich het ‘wilde wonen’: burgerwoningen uit de eerste helft van de 19de eeuw, fermettewonigen en sociale woningbouw uit de vroege jaren ’90 volgen elkaar afwisselend op. Het desbetreffende binnengebied wordt langs één zijde geflankeerd door een groene veste waarachter zich een besloten kloosterhof bevindt. Het is een ongeordend geheel van zowel open als bebouwde, noch stedelijke, noch landschappelijke plekken. Drie jaar geleden was het binnengebied nog een samenraapsel van koterijen. Glazen serres, houtconstructies, plexiglas bergingen en gebricoleerde cementplaten maakten dit een incoherent geheel in een zee van private moestuinen. Een gemeenplaats waar Vlaanderen er veel van kent.

Wat?
Twintig nieuwe garageboxen moesten deze vroegere restruimte doen vergeten en de stijgende parkeerdruk van de buurt opvangen. Het typisch Vlaams binnengebied, dat tot dan toe een visueel doorwaadbare ruimte was, zou opgeknipt en versteend worden. Het sociaal kapitaal dat de afgelopen decennia organisch ontstaan was (in de vorm van moestuinen) zou plaats maken voor individuele stallingplaatsen. Wat echter door de grondeigenaar werd gezien als sleet, werd door RE-ST gelezen als patina van deze achterplek. Het collectief gebruik werd behouden en voorzien van een nieuw kader. In plaats van twintig staan er nu negen garages, wat evenveel wil zeggen als een opgave van twintig procent van de grondoppervlakte in plaats van honderd.

Waarom (ziet het er uit zoals het er uit ziet)?
Het oorspronkelijke uitvoeringsplan bestond uit negen groentekassen om in te parkeren. Op deze manier konden de garageboxen dubbel gebruikt worden in functie van de moestuinen. Na finaal overleg werd de bouw van deze glazen volumes toch herbekeken omwille van fragiliteit. De vormgeving van de huidige volumes is een duidelijke verwijzing naar het origineel plan met glazen serres.

Wanneer?
Dit project is het eerste project van RE-ST. De opdracht werd gegeven in 2011. De bouw werd voltooid in 2013.

Bijzonderheden
Sinds de plaatsing van de negen garages zijn de groentetuinen duidelijk georganiseerd. Smalle wandelpadjes verdelen de zee van groen in verschillende stroken die uitgelijnd zijn op deze nieuwe volumes. De materialisatie benadrukt de relatie tussen de moestuinen en de gebouwde omgeving. De vormgeving van de stenen volumes doet sterk denken aan de acht glazen serres die twee aan twee, alternerend in de moestuinen gepositioneerd staan. De naakte bakstenen die de achtergevel vormen van de parkeergarages, zijn zo gedraaid en gekeerd dat ze een voorgevel aan, of zelfs decor achter, de moestuinen vormen. Het parkeerprogramma wordt versluierd. Er ontstaat een nieuw passe-partout aan deze zijde.
De keuze van de ontwerpers om zo met de vorm en materialisatie om te gaan wijst op een engagement dat verder gaat dan een constructieve logica. Het decor van ornamenten in geperforeerde snelbouwsteen, rode golfplaten daken en zinken spuwers creëert ritme en rust.

In één van de waterafvoeren staat ondertussen een gele goedlachse tuinkabouter te waken over de groententeelt. Eén van de vele tekens die aangeven dat deze plek voluit ‘gebruikt’ wordt. Blauwe en groene regentonnen staan verspreid onder de dakgoten. Een zelf getimmerd houten vogelhuisje hangt gecentreerd onder de middelste dakvorm en huisvest ondertussen een eerste luidruchtige bewoner. De gebruiksmogelijkheden van de open ruimte werden ge-her-conditioneerd en gestructureerd. De wateropvang van de golfplaten daken wordt ingezet in het irrigatiesysteem van de moestuinen. De garages worden dubbel gebruikt als parkeergarages of als tuinberging. De verwilderde individuele moestuintjes waarvan sprake was, hebben plaats gemaakt voor een schijnbaar collectieve wereld die verwondering wekt. De focus op gebruik en toe-eigening begint in dit geval bij het behoud ervan.

Het ontwerp start op dat moment bij het in vraag stellen van de opdracht. Ontwerpen kan er ook in bestaan een ‘bouwheer’ te overtuigen om minder of niet te bouwen. Als architect moeten we niet enkel ruimte kunnen maken, maar ook ruimte durven laten.