De laatste wandeling – Archiprix 2015

Met alle hectiek van die dag nog in je hoofd kom je aan op de parkeerplaats. Je stapt uit en haast je naar het hek dat de ingang markeert. Al wandelend kom je langzaam tot rust en realiseert je dat je in een prachtig groen park midden in Den Bosch loopt. Verscholen tussen de bomen van begraafplaats Orthen zie je het crematorium al liggen.

Orthen kenmerkt zich door de orthogonale opzet, met fraaie lanen, een verscheidenheid aan landschapskamers en een zichtbare geschiedenis. De begraafplaats is in verschillende periodes aangelegd waardoor er een hoogteverschil is ontstaan tussen het oude en nieuwe gedeelte.

Om tegemoet te komen aan de wens de uitvaart te personaliseren, bestaat het crematorium uit drie paviljoens die de verschillende stadia van de ceremonie kunnen faciliteren. Het crematorium kan zo verschillende ceremonies en processies toelaten en verschillende manieren van beleving van het afscheidsritueel accommoderen. Door in de volgorde van de route te schuiven heeft iemand de vrijheid de ceremonie vorm te geven naar eigen keuze.

De omliggende landschapskamers geven aanleiding voor verschillende belevingen, sferen en architectonisch ingrepen. De ene keer zorgen hoge heggen en bomen voor een introverte en besloten ruimte, terwijl op andere momenten het landschap wijds is. De paviljoens maken gebruik van de landschappelijke kwaliteiten. Het wordt een wandeling waarbij architectuur en landschap in elkaar overgaan en elkaar versterken.
Een van de routes is van de Calvarielaan naar de Beukenlaan. Bij aankomst op de Calvarielaan is de opeenvolging van gebouwhoogten en de symmetrische opzet van de landschapskamers en de gebouwmassa’s goed zichtbaar. De paviljoens lijken met elkaar te worden verbonden maar staan in werkelijkheid fysiek los van elkaar. De laan verbindt het nieuwe deel van de begraafplaats met het oude deel. De route door de gebouwen is informeel en verrassend en het interieur is niet altijd af te lezen aan het exterieur.

Het lage, langgerekte paviljoen in het verlengde van de Calvarielaan, gaat door zijn reflecterende beton-glas laminaat op in zijn omgeving. Binnen wordt de bezoeker door de reflectie met beide benen op de grond gezet en geconfronteerd met zijn eigen verdriet. De ruimte omgeven door gesloten wanden en niveauverschillen voelt besloten aan. De fragiele huid van een fineer en glas laminaat zorgt voor een glas-in-loodachtig lichtpatroon en verbindt binnen met buiten door middel van schaduwen.

De houten bekleding van het beton heeft in de zeer smalle verticale ruimte van de opgang naar het auditorium een verstild en monumentaal effect. Het serene auditorium dat er op volgt, staat door het reflecterende beton in relatie met de boomkruinen en de lucht, aarde en hemel.

Het hoge paviljoen op het oude gedeelte van de begraafplaats voegt zich naar de omliggende landschapskamers. De geleidelijke overgang tussen landschap en gebouw nodigt uit tot samenkomen en om het leven te vieren. Dat uitnodigende karakter wordt versterkt door het reflecterende beton dat zowel de omgeving naar binnen trekt als het aantal mensen lijkt te vermenigvuldigen. In de opgang naar boven waan je je tussen de boomkruinen en boomtoppen. Boven in de naar de hemel reikende toren biedt een intieme afscheidsplek een wijds panorama op de skyline van Den Bosch met de Sint Jan kerk.

De hoge toren, het besloten paviljoen en het auditorium bieden keuzevrijheid in de wijze waarop men afscheid wil nemen van een dierbare. Op de bovenste verdieping van de hoge toren kan men een laatste eerbetoon geven aan een echte Bosschenaar. Voor een uitvaart van een natuurliefhebber is het auditorium met zicht over de parkachtige omgeving een prachtige plek. Voor het vierend en feestend afscheid nemen van het leven is de begane grond van de toren geschikt en de glas-in-loodachtige ruimte is een mooie locatie voor mensen die graag in besloten kring afscheid willen nemen van hun geliefde.