Tien jaar stad en architectuur op TV; een jubileum zenderpark en een terugblik.
Precies tien jaar geleden fulmineerde Adriaan Geuze op TV over het bouwen in diepe polders en presenteerde René Boomkens op een andere zender zijn boek de Nieuwe Wanorde, in navolging van Peter Sloterdijks het kristalpaleis. Dat was een mooi moment om de Urban TV Guide te beginnen, dacht ik, een online blog voor vakgenoten zodat je nooit meer dit soort TV-uitzendingen hoefde te missen. Film en tv zijn immers, net als boek en bezoek, belangrijke bronnen voor de vakmens. Blogde ik voorheen wel 15 posts per week, nu is dat nog maximaal 5. Wat is er in die tien jaren veranderd?
Tja, wat is er niét veranderd? Avro Close Up! Die blijft al langer dan tien jaar in de lucht met hetzelfde format. In Close Up verzamelt de omroep degelijke documentaires over kunst en cultuur. Dat doen ze al die jaren op TV-daluren (17.00 uur op zaterdag bv.), maar dat wordt gecompenseerd door het permanent online houden van de documentaires. De online kijkcijfers tonen aan dat TV een breed medium is: kijkers willen liever mooie moderne huizen van Coast Modern of Todd Saunders zien dan beroemde architecten als Norman Foster of I.M. Pei. Het aantal online kijkers is max 2.000 per jaar, architectuur is niche.
Een ander stabiel programma is Zembla, dat de vakwereld in 2001 deed opschudden met de bouwfraude-uitzending. Je kunt van de benadering van Zembla vinden wat je wilt, ze werken tenminste online hun dossiers keurig bij en verbinden hun eigen uitzendingen met elkaar door updates te verzorgen. VPRO Tegenlicht heeft weliswaar de meeste uitzendingen online, maar daar krijg ik –zoals bij de AllerHande van AH – het gevoel dat je steeds dezelfde blije recepten ziet, zonder dat er een update is. Het is februari, jongens, tijd voor een Tegenlicht over duurzame energie! De BBC blijft de enige degelijke omroep die meerdere architectuurhistorici en planbeschouwers met regelmaat kritisch aan het woord laat. In Nederland hebben we natuurlijk het onvolprezen Andere Tijden, maar die besteedt relatief weinig aandacht aan ruimtelijke ordening.
Er zijn ook programma’s verdwenen. NCRV had vaak brave maar doorwrochte series over Nederlandse landschappen en natuur in de stad. De serie van de Gouden Piramide nominaties was een jaarlijks TV-ritueel dat geruisloos is verdwenen, alsmede de serie Architecturen in Kunstuur. Discovery en NGC blijven hun Megaprojecten of Supercities series herhalen, maar er komt al tijden niets nieuws bij. De amusante verbouw-programma’s zijn ingeruild voor kook- en stylingsprogramma’s. Conclusie: stedelijke ontwikkeling en architectuur (en zelfs design) zijn momenteel gewoon wat minder populair onderwerpen dan tien jaar geleden. Eigenlijk is dat best vreemd, aangezien de steden zelf in vele opzichten (bestuur, wonen, werken, mobiliteit, bouwen, horeca, cultuur etc. etc.) in diezelfde tijdsperiode enorm populair zijn geworden.
Noemenswaardige nieuwkomers waren onder andere de Slag om Nederland, die echter na drie seizoenen moe uitgebeukt was op de zich herhalende fouten in de ruimtelijke planning. Nederland van Boven was een fijne verrassing, het volgde het format van Britain from Above: hires luchtfotografie en satellietbeelden werden gecombineerd met prachtige datavisualisaties. Heel Nederland viel terecht over de slechte voice over, zet daarom het geluid gewoon uit. Hires camera’s met geduldige camerajongens leverden ook betoverend mooie films op: Het Nieuwe Rijksmuseum of De Nieuwe Wildernis doen visueel en dramatisch niet onder voor grote buitenlandse producties.
Nederland van Boven. In het najaar komt er een nieuw seizoen.
Met de toenemende bandbreedte nam in de loop van de tien jaren het aantal en de kwaliteit van de video-streams toe, maar daar staat tegenover dat de meeste net zo gemakkelijk na verloop van tijd weer in rook opgaan. Omroepland is TV-land en dat is bovendien in een continue reorganisatie; er is geen visie over hoe je op de langere termijn om moet gaan met online streams. Kijk voor de lol naar de voor de Architectuurbiënnale van 2009 ingerichte website De eeuw van de stad. Daar stond voor maar liefst 100 uur aan video en 200 uur aan audio, maar deze zijn door gebroken links, verouderde plugins en gedelete files vaak niet meer op te roepen. Ook het razend populaire In Europa is anno 2016 qua resolutie niet meer om aan te zien. Al die sites vormen een virtuele ruïne, vergelijkbaar met de legacy van menig fysieke Expo. De Urban TV Guide is daarom ook niet meer een aparte website, het zag er op een gegeven moment bijna even erg uit als de site van de eeuw van de stad. Video on Demand en websites voldoet aan dezelfde wetten van vraag en aanbod èn aan dezelfde discipline van goede programmering en marketing. Zie daar het succes van Netflix: online streams zijn voor hen geen bijzaak – zoals het bij de omroepen wel blijft – , maar hoofdzaak.
Iedere week blijft de Urban TV Guide daarom voortaan via twitter en de ArchiNed-agenda tippen over de uitzendingen van komende week. Wat vorige week gebeurde, was vorige week. Wat in die tien jaren gebeurde heb ik voor de gelegenheid in een eigen zenderpark ingericht. Negen zenders hebben elk een eigen zenderprofiel: van bouwcrimi tot krimpzender, van Canvasconnectie tot landschap, voor elk wat wils, totdat ook die links gegarandeerd weer gaan verdwijnen. Tot die tijd kun je naar hartenlust Urban binge- watchen!