Nieuws

Common Ground Belfast – Archiprix 2016

In Common Ground Belfast, het afstudeerproject van Gert-Jan Wisse, wordt een transformatie voorgesteld van de metershoge ‘Peacewalls’ tot een verbindend stedelijk landschap, waarin een vergeten rivier centraal staat.

Transformatie voor – na

In het huidige Europa, waar grenzen worden gesloten en barieres worden opgeworpen, is het in Belfast, Noord Ierland tijd om haar barieres te slechten. In Common Ground Belfast wordt een transformatie voorgesteld van de metershoge ‘Peacewalls’ tot een verbindend stedelijk landschap, waarin een vergeten rivier centraal staat. Een nieuw rivierpark waar langs de gehavende stad de rust vind om weer aan te helen, en waarin op den duur ruimte ontstaat voor hernieuwde ontmoeting.

Belfast torst de mentale en fysieke littekens van de recente geschiedenis met zich mee. Het conflict, dat de stad gedurende de laatste drie decennia van de twintigste eeuw in haar greep hield, heeft een hevig verdeelde stad achtergelaten. Achttien jaar nadat met het vredesakkoord het einde van het conflict werd ingeluid, leven katholieken en protestanten nog altijd gescheiden van elkaar door kilometers lange, meters hoge muren, ‘the Peacewalls’ genaamd. Langzamerhand worden echter voorzichtige tekenen van toenadering worden zichtbaar.

In het Belfast van nu zijn het naast de zogenaamde ‘Peacewalls’ ook de uitgestrekte leegte rondom de muren die het beeld van de stad bepalen. Structuren die grotendeels zijn ontstaan in de recente geschiedenis maar die wanneer je beter kijkt, het verhaal vertellen van het ontstaan van de stad.
Door de verschillende lagen van deze stedelijke geschiedenis van conflict zorgvuldig af te pellen, worden de tot noch toe verborgen rivieren blootgelegd, waar in de loop van de tijd de ‘Peacewalls’ bovenop zijn gebouwd.

muur wordt rand – scheiding wordt verbinding – tunnel wordt waterloop en nieuwe openbare ruimte – verlaten fabrieken worden nieuwe waarde in stedelijk weefsel

Tijdens de industriële hoogtijdagen van Belfast leverden deze verschillende rivieren de waterkracht voor de zo belangrijke linnen industrie. Na de introductie van de stoommachine verloren de rivieren echter hun industriële functie en werden ze verstopt in tunnels onder de grond. Het begin van het conflict ‘the Troubles’ betekende het begin van sociale en daarmee ruimtelijke segregatie van de stad. De muren die de fysieke scheidingen vormen tussen de verschillende verdeelde wijken, werden opgetrokken langs bestaande barrières in de stad, de fabrieksterreinen aan de oever van de rivieren.

Dit is het verhaal van een rivier die een muur werd. Dit project toont aan dat het juist deze rivieren zijn die een doorbraak kunnen betekenen in het muurvast gelopen debat over het neerhalen van de muren, en een perspectief kunnen bieden richting een geiïntegreerde samenleving in Belfast. Door de ‘Interface zones’ te zien als voormalige rivierdalen in plaats van als scheidingslijnen, ontstaat de kans voor een landschappelijk netwerk in de stad.

De tunnel – voormalige infrastuctuur wordt nieuwe publieke ruimte

Op de schaal van de gehele stad verbinden parkstructuren in combinatie met een netwerk van nieuwe wandel- en fietspaden, het stadscentrum met het omliggende landschap. Daarnaast transformeren de voormalige achterkanten van de verdeelde wijken naar voorkanten aan een stedelijk rivierpark. Dat biedt kansen voor nieuwe stedelijke ontwikkeling en voor een nieuw gebruik van de verlaten fabrieken vanuit de wijk. Het transformeren van een scheidingslijn naar een volwaardig onderdeel van de stad zal veel tijd vergen. Dat geldt met name voor de veranderingen in de publieke opinie. Een strategie in 3 fases maakt het mogelijk om direct te kunnen beginnen met een langzame ontwikkeling van dit zwaar beladen gebied.

Er wordt gestart met het verwijderen van feitelijk ongebruikte wegen en straten en het definiëren van de ‘interface zone’ als park waardoor er een intermediaire ruimte wordt gecreëerd. In het park wordt de verborgen rivier weer zichtbaar gemaakt en het gebied wordt aangemerkt als waterberging. Hierdoor wordt het jaarlijks terugkerende gevaar voor overstromingen, veroorzaakt door een gebrek aan capaciteit van de ingesloten rivier, drastisch teruggebracht en krijgt het gehele gebied een compleet ander karakter.
Uiteindelijk kan het park gaan werken als katalysator voor stedelijke ontwikkeling. En wanneer het park zich heeft ontwikkeld tot een daadwerkelijk neutrale zone in de stad, zouden coupures in de muur het park kunnen transformeren in een toekomstige ontmoetingszone voor beide gemeenschappen; een Common Ground.

De muur – een relict uit de recente geschiedenis > onderzoeksrapport > meer afbeeldingen