Feature

Envisioning the Anthropocene – Archiprix 2016

Het afstudeerproject van Kornelia Dimitrova genaamd ‘Envisioning the Anthropocene’ werkt een alternatief scenario uit voor het gebruik van plastic afval in het kustgebied van Texel. Het ontwerp presenteert de ontwikkeling van kwelders met behulp van gerecycled plastic afval.

Masterplan van het plastic afval park en de zilte moerassen. Legenda: 1 aanvoer van plastic afval, 2 laboratorium, 3 veldstation, 4 paddestoel tunnels (afbraak van plastic door fungi), 5 eetbare gewassen, 6 zilt moeras (natuurlijke habitat), 7 Zilt moeras (recreatie) en 8 aanvoerplatform.

Kwelders zijn kenmerkend voor de Waddenzee. Traditioneel werden ze geconstrueerd voor de landaanwinning en de kustbescherming. Na de aanleg van dijken stopte het natuurlijke proces van aanlanding. Het plastic afval van het eiland wordt getransformeerd tot de bouwsteen van de nieuwe kwelders, terwijl de architectonische objecten deze metabolische uitwisseling huisvesten en symboliseren. Het project van Kornelia Dimitrova beweegt zich op twee niveaus, dat van een mechanisme en een machine.

Texel heeft de ambitie om zelfvoorzienend te worden en een laboratorium te zijn voor initiatieven die gericht zijn op dat doel. Envisioning the Anthropocene reageert op die ambitie door het eiland te behandelen als een organisme, een complex netwerk van systemen. Het project verdiept het cradle-to-cradle concept en suggereert dat materiaal en landschap twee vormen van hetzelfde zijn. Met de voortschrijdende uitputting van natuurlijke bronnen wordt afval een waardevol materiaal. Dimitrova’s project onderzoekt de mogelijkheden om gerecycled plastic toe te passen als bouwsteen van nieuw land. In de natuur zijn de meest duurzame materialen als rots en sediment, geen onderdeel van de voedselcyclus, ze dienen als basis. Plastic is erg duurzaam en waarschijnlijk vormt het een van de markers van het geologische tijdperk van de mens.

Dit project geeft plastic een constructieve rol in de Anthropocene laag. In essentie komt het er op neer dat de mens en zijn technologie de ‘geologische’ kracht vormt die plastic creëerde en vervolgens voorziet in een geologisch proces dat plastic weer met de natuur verbindt. Het mechanisme maakt gebruik van plastic afval als het ruwe materiaal voor de productie van modulaire structuren die de accumulatie van zand en slib sturen en stimuleren langs de Waddenkust van Texel.

Maquette van de machine route.

Bij het ontwerpen van het masterplan is er van uitgegaan dat een derde van het plastic afval van Texel voor dit doel gebruikt kan worden en waarmee een structuur van 5,7 hectare per jaar ontwikkeld kan worden. De kwelders groeien geleidelijk als resultaat van de interactie tussen de toevoer van Texels afval en getijdenbeweging. Als de zeespiegel stijgt blijft dit mechanisme werken vanwege de continue aanvoer van zand en slib langs de Waddenkust van Texel en draagt het bij aan de veerkracht van Texel. De architectonische opgave bestaat eruit om het gebaar van de sedimentatie en daarmee de vorming van een toekomstig landschap te symboliseren op een zorgvuldig geplande wijze. Fabrieken en technische bouwwerken zijn van vitaal belang voor geïndustrialiseerde gemeenschappen, daarom zouden ze ontworpen en gesitueerd moeten worden op een wijze die hun waarde weerspiegelt en representeert.

Envisioning the Anthropocene onderwerpt de industriële typologie van het machinegebouw aan een kritische beschouwing en verheft het tot een cultureel niveau. Het leidt tot een architectuur die op eloquente wijze haar betekenis kenbaar maakt. De machine is gelokaliseerd op de grens tussen het bestaande en het nieuwe landschap. Het oude landschap voorziet in het plastic afval, de ondiepe Wadden zorgen voor zand en slib. Het machinegebouw steekt de grens over en gedraagt zich als een bemiddelaar tussen beide metabolische stromen. Het mechanisme sluit organisch aan op het bestaande netwerk van systemen op het eiland. Tegelijkertijd is het een onderdeel van de publieke ruimte, waardoor het de specifieke technische processen verbindt met de samenleving die daarvan profiteert.

Ontwikkeling van de kust van Texel van 2015 tot 2100.

Het ontwerp is opgebouwd als een voorstelling in drie bedrijven: introductie, conflict en oplossing. Deze komen overeen met de technische processen: het aanleveren en sorteren, het versnipperen en wassen, en tenslotte het produceren van de frames voor de kwelders. Zo vertegenwoordigt het gebouw de metaforische betekenis van het technische proces. Elke fase daarvan is zodanig gesitueerd dat het gerelateerd is aan het eiland. De eerste fase met de voet van de dijk, de tweede gaat er overheen en de derde fase ligt achter de dijk waar het nieuwe landschap zich ontwikkelt.

In zijn essentie illustreert Envisioning the Anthropocene dat wanneer mens en machine een globale geologische kracht geworden zijn, de architectuur van machinegebouwen adequaat moet reageren op zowel hun culturele als hun technische waarde. De machine is daarbij gekarakteriseerd door constante beweging en verandering hoewel de samenwerking tussen mens en machine stabiel en in toenemende mate naadloos is. De architectuur van toekomstige machinegebouwen zou daarom steeds meer geïntegreerd moeten zijn in zijn context. In antwoord op de functie die het huisvest is de architectuur van het Texelse machinegebouw ontworpen met de bedoeling dat het tot in de verre toekomst de metabolische uitwisseling symboliseert. Het wordt een monument voor de mensheid van de bewuste geologische kracht.

De term Anthropocene werd populair door de Nobelprijs winnaar Paul Crutzen in 2000 en refereert aan de geologische periode waarin de rotsen geformeerd werden en waarin de menselijke invloed zichtbaar is.

Impressie van de kwelders in 2020, vijf jaar na de installatie van gerecyclede plastic modules, geproduceerd door de fabriek.

>meer afbeeldingen >download de thesis