Het Friese bedrijf Batavus heeft zich voorgenomen om 2018 fietsen ter beschikking te stellen aan Leeuwarden als het in 2018 de Culturele Hoofdstad van Europa is. Dit initiatief vormt het vertrekpunt van het afstudeerproject van Jasper Vlek genaamd ‘The culture of cycling the canals’ dat als doel heeft het evenement in 2018 als hefboom te gebruiken om de stad op structurele wijze te verbeteren.
Drie regionale fietsroutes die voor zowel forenzen als recreanten interessant zijn. Langs de routes ontstaan kansen voor ‘place making’ en nieuw (tijdelijk) programma.
De beschikbare fietsen kunnen worden benut om bezoekers te stimuleren niet alleen de grote top-down georganiseerde evenementen in de binnenstad te bezoeken, maar ook de evenementen in de rest van de stad en het platteland die bottom-up vanuit de samenleving georganiseerd worden. Daarnaast is het een goede aanleiding om structureel aandacht te schenken aan fietsen. Het is een gezonde, goedkope, schone, avontuurlijke en sociale manier van verplaatsen en biedt grote mogelijkheden voor een duurzame ontwikkeling van de stad en regio.
Het ontworpen stedenbouwkundig plan bestaat uit drie fietsroutes die starten op het Waagplein en het centrum van Leeuwarden verbinden met het ommeland. De historische kanalen worden gebruikt als natuurlijke dragers. Fietsen langs de kanalen biedt de mogelijkheid voor ‘intuïtieve navigatie’, versterkt het ‘hodologische effect’ en biedt kansen voor het vertellen van het historische verhaal van Leeuwarden. De kanalen hebben in het verleden immers gefungeerd als de slagaders die de handel deden opbloeien en waaraan veel functies waren gekoppeld. Door de kanalen opnieuw als dragers te hanteren kan de verstoorde relatie tussen stad en land worden hersteld en ontstaan alternatieve, aantrekkelijke fietsroutes.
Door de grote en kleine vaten van het historische watersysteem te volgen kunnen drie gesloten fietsrondes worden gemaakt die elk in een halve dag te fietsen zijn. De routes komen langs historisch interessante locaties zoals terpdorpen, molens, Friese boerderijen en locaties met moderne functies zoals FrieslandCampina, Hogescholen en de Watercampus. Hierdoor zijn ze zowel voor toeristen als forenzen interessant. In 2018 worden kleinschalige evenementen vooral langs de kanalen gesitueerd zodat interessante culturele routes ontstaan. Voor de langere termijn wordt langs de kanalen ingezet op een programmatische, fiets-georiënteerde transformatie van verouderd en/of leegstaand vastgoed.
Fiets-georiënteerd stadsleven langs de grachten: kansen voor herinvulling van leegstaande winkelpanden.
De binnenstad is het vitale hart van het regionale fietssysteem dat niet alleen grote aantallen bezoekers trekt, maar ze ook de rest van de stad en omgeving in ‘pompt’. Vier nieuwe fietsbruggen verbinden de historische stadsgrachten met de kanaaloevers richting het platteland. Door de nieuwe routes worden de binnenstadsgrachten onderdeel van belangrijke routes door de stad met een forse toename van fietspassanten tot gevolg. In combinatie met een fietsvriendelijke inrichting ontstaat een voedingsbodem voor nieuwe functies in leegstaande winkelpanden en een fiets-georiënteerd stadsleven.
Om te onderzoeken wat het project concreet kan betekenen, is een uitwerking gemaakt voor het gebied Weaze-Potmarge. De Weaze is een verloederd stukje binnenstad en heeft last van criminaliteit, mede door de ligging in de luwte. Door een fietsbrug wordt de Weaze onderdeel van een belangrijke stadsroute tussen de binnenstad en de campussen. Daarmee krijgen de panden aan de Weaze een geheel nieuw perspectief. Het voormalige atelier van de 93-jarige Friese landschapsschilder Jentsje Popma aan het historische kanaal de Potmarge, wordt gekoppeld aan de fietsroute door transformatie tot het ‘Jentsje Popma Center for Landscape Art’, een kunst- en bezoekerscentrum inclusief fietsverhuur.
Jentsje Popma Center: voormalig atelier van de Friese landschapsschilder wordt geïntegreerd in de regionale fietsroute en getransformeerd tot fietsknooppunt en expositiecentrum.