Vanavond begint het International Documentary Festival in Amsterdam, met de vertoning van de beste nieuwe documentaires. Hier enkele tips van Wies Sanders, ook een vanavond op TV.
De beste documentaire van IDFA 2017 is woensdag 14 november op NPO2 te zien: The Other Side of Everything.
Een in tweeën gedeeld appartement in Belgrado vertelt het verhaal van een familie en staat symbool voor een land in politieke onrust. De woning werd opgesplitst op last van het communistisch regime toen Srbijanka Turajlic, die hier werd geboren, twee jaar oud was. De deur naar de afgescheiden kamers ging op slot en zat dertig jaar later bij de geboorte van regisseur Mila Turajlic, Srbijanka’s dochter, nog steeds dicht. Ook in de dertig jaar erna, dwars door een burgeroorlog, het opbreken van Joegoslavië, bombardementen en een revolutie heen, bleef de deur ongeopend.
> NPO2 DOC Woensdag 14 november om 23.05 uur NPO2 (na afloop online te zien)
Still uit The Border Fence, te zien op IDFA 2018
Het zal niet verrassen dat documentairemakers anno 2018 het schrijnende onderwerp van vluchtelingen blijven filmen. Hier drie veelbelovende titels:
The Border Fence van filmmaker Nicolas Geyrhalter (Our Daily Bread, Homo Sapiens) toont de bouw van het hek bij de Brennerpas. Niet alleen letterlijk, maar via interviews met alle betrokkenen.
Central Airport THF
Luchthaven Tempelhof is niet alleen het Albert Speer monument of het park op de plek van de landingsbaan. Sinds 2015 is het ook vluchtelingenopvang van Berlijn. De documentaire toon het contrast tussen het leven van een Syrische vluchteling en de bezoekers van het park.
Aleppo: the Silence of the War
Door jarenlang oorlogsgeweld zijn grote delen van de Syrische stad Aleppo volledig verwoest. Nu de stad weer in handen is van de regering, is het geluid van mortierinslagen, raketten en kogelregens voorlopig verstomd. Wat rest, zijn stille ruïnes.
Still uit The Hidden City
The Hidden City is een visueel hoogstandje over ondergrondse infrastructuur.
De afdaling naar de ingewanden van een Europese stad heeft alles weg van een sciencefictionfilm, inclusief mysterieuze, claustrofobische sfeer en indringende soundtrack. Victor Moreno filmt een tunnelbuis alsof het een scène is uit 2001: A Space Odyssey. Lichtgevende voetstappen zweven als sterren door het beeld, lasvonken lijken een hemels inferno. Spookachtig sijpelt het water langs de wanden. Plots zie je de schoonheid van een ventilatorschacht.
Still uit de film Diagnosis
Een meer experimentele film is Diagnosis, waar de stad op de bank van de psychiater ligt.
Terwijl de camera langzaam achteruit glijdt door een verlaten straat, klinkt de stem van een therapeut die op het onderbewustzijn van zijn patiënten (en tegelijk dat van de kijkers) inpraat. Als de stad een dier was, welk dier zou het dan zijn? Uiteenlopende mensen geven intuïtief antwoord, liggend op hun rug, starend naar het plafond. En dan wordt het steeds persoonlijker. Wie zouden de beste ouders voor deze plaats zijn? En wat voor kind is het? Het zijn associatieve middelen om de diepste herinneringen en emoties boven te krijgen, steeds ondersteund door flarden uit het dagelijks leven in de stad en desoriënterende beelden van een camera die soms kilometers hoog stuurloos ronddoolt. Een bedwelmende filmstijl, waarbinnen de menselijke psyche samenvloeit met het beeld van een naamloze stad, vol van hartstocht, desillusie, en hoop.
Still uit VR Game Operation Jane Walk
Dit jaar vijf bijzondere stadsportretten, zowel recent als klassieker, van drie gerenommeerde filmmakers en twee debutanten-koppels.
Monrovia, Indiana
Frederick Wiseman (88) voert ons op zijn vertrouwde observerende wijze langs grote en kleine plekken in de stad Monrovia (1063 zielen)., Hij brengt ons naar raadsvergaderingen waar wordt gesteggeld over een nieuwbouwwijk, naar een huwelijk in een van de kerken en naar een begrafenis. Gaandeweg schept Wiseman een genuanceerd beeld van een dagelijks leven waarin dienstbaarheid, religie en vrijgevigheid centraal staan, maar waar hardnekkige stereotypen soms ook bewaarheid worden.
News from Home (1977, 16mm)
Chantal Akerman verhuisde in de jaren zeventig naar New York. 16mm-opnamen van anonieme straatbeelden, parkeerplaatsen, metro’s en verlopen fastfoodrestaurants geven uiting aan een gevoel van onthechting – van thuis, van familie, van het verleden, van haar oude identiteit.
Operation Jane Walk
De spelers in deze VR game nemen de rol aan van vreedzame digitale toeristen op een stedenbouwkundige trip door het centrum. De gids behandelt de recente architectuurgeschiedenis in het licht van de politieke ontwikkelingen en leidt hen onder meer langs het VN-hoofdkwartier, het voormalige Pan Am-gebouw en de Trump Tower. Hij toont de stad als het strijdtoneel tussen snelwegenbouwer Robert Moses en stadsactivist Jane Jacobs, schrijver van het befaamde The Death and Life of Great American Cities. Gecombineerd met een uitgekiende soundtrack resulteert dat in een even absurde als zwartgallige vorm van alternatieve geschiedschrijving.
Prague, The Restless Heart of Europe (1985)
In een onstuimige collage van indrukwekkende beelden met spaarzaam commentaar vangt Věra Chytilová’s hommage aan Praag nauwkeurig de geest van de Tsjechische hoofdstad. Panoramische uitzichten en gedetailleerde close-ups worden op een even fascinerende als verontrustende manier door elkaar gemonteerd, terwijl visuele meditaties over kunst en architectuur langs zijdelingse weg de turbulente geschiedenis van de stad oproepen. Chytilová doorspekt dit met beeldmateriaal van twintigste-eeuws Praag: een rusteloze plek die continu wordt voortgedreven door de schimmen van een tumultueus verleden.
Scenes from a Dry City (korte docu)
Miljoenenstad Kaapstad kampt met watergebrek vanwege de aanhoudende droogte in de Zuid-Afrikaanse provincie West-Kaap. Het peil in de waterreservoirs van de stad daalt gestaag, het watergebruik wordt streng aan banden gelegd. Gevreesd wordt voor ‘Day Zero’, de dag waarop de kraan wordt dichtgedraaid. “We kunnen mensen niet meer vragen om geen water te verspillen, we moeten ze nu dwingen,” zegt de burgemeester van de stad.
Still uit Chantal Akerman’s News from Home