Nieuws

Grounded – Archiprix 2018

Met een nieuwe industrie, de wijnbouw, formuleert ‘Grounded’ een antwoord op de leegstandsproblematiek en demografische krimp van de afgelopen decennia als gevolg van de industriële teruggang in Zuid Limburg rond Heerlen.

Perspectivische doorsnede

Kan je je onderwerpskeuze kort toelichten?
De huidige situatie van mijn woonplaats (Heerlen) heeft in mijn ogen veel/meer liefde en daadkracht nodig om zijn ware, rijke aard te laten zien. Graag zou ik iets willen doen aan de leegstand dat tegelijkertijd een sociaal-culturele ontwikkeling kan stimuleren.
Waardevolle aspecten, zoals het ‘losgelaten’ van een nieuwe formule op Heerlen en zijn aangrenzende buitengebieden zijn uit het zicht verloren.

Wat of wie zijn je inspiratiebronnen en kan je dit kort toelichten?
Richard Serra is voor mij een architectuur gerelateerde (ruimtelijke) kunststenaar die middels minimale ingrepen zijn visie/concept op een abstracte (minimalistische) doch ruimtelijke wijze definieert.
Als architect is Alvaro Siza voor mij een inspiratiebron vanuit zijn abstractie. Zijn werken zijn puur met ruimtelijke/luchtige ruimtes welke een ondefinieerbare ‘flow’ in zich hebben. Het Tolohouse van zijn hand laat daarbij zijn ingetogen architectuur zien waarbij de fysieke context omarmd wordt en een essentieel onderdeel van de architectuur uitmaakt.

Benoem (en beschrijf kort) het sleutelmoment in je afstudeerproject:
Door de toepassing van archeologische onderzoeks-methodieken zijn letterlijk ondergrondse waardevolle aspecten blootgelegd. In combinatie zijn deze elementen van (grondgesteldheid, grondwater, mijntunnels, leegstaande kelders en cultuurhistorische elementen) naar een nieuwe architectuur vertaald ‘archeoloture.’

Masterplan stedelijke wijngaard – kas, bezoekerscentrum 2.500 m2 – wijngaard 30.000 m2 – wijnmakerij 1.500 m2 – kas, hotel 7.500 m2 – distributiecentrum 1.500 m2

Project tekst
Het project ontstaat door het blootleggen van waardevolle aspecten en verborgen schatten in deze regio. Zo ligt de rijke Romeinse, Middeleeuwse en moderne geschiedenis ten grondslag aan het project. De geo-morfologische structuren, de grondgesteldheid, waterstromen en het veranderende klimaat leiden samen tot een gelaagde ruimtelijke ingreep op architectonische schaal met een stedenbouwkundige impact door de introductie van een nieuwe wijnindustrie.
Deze bestaat uit wijngaarden, waardevolle met water gevulde mijntunnels welke als geothermische bron bijdragen aan de winning van duurzame energie en een overschot aan grootschalig, leegstaand vastgoed als erfenis van vroegere tijden. De wijngaarden zullen als nieuw icoon een significante rol spelen in het stedelijk aanzien. Ze sluiten aan op het waardevolle heuvellandschap en dragen bij aan de identiteit van Nederlands groenste stad. Vroeger werden de mineralen (kolen) ondergronds onttrokken en bovengronds verwerkt, met als beeld de industriestad. Binnen de nieuwe aanpak worden de druiven bovengronds gewonnen en is het productieproces verplaatst naar de ondergrond, gebruikmakend van leegstaande kelderstructuren.

Doorsnede 0 wijngaard 1 observatorium, podium 2 terras, podium 3 tweede entree, brug 4 route van de wijnvaten 5 druiven kelder en restaurant 6 druivenpersen en vruchtensap bar 7 filters en kantoor tbv toezicht 8 wijnkelder en wijnbar 9 platformlift

De ondergrondse kelderstructuren bevatten waterbassins voor de irrigatie van het land, productieprogramma’s en interactieve functies die het mogelijk maken de industrie op een fysieke en publiek toegankelijke wijze te ervaren. De bestaande dertien meter diepe kelder is blootgelegd door de vervallen, bovengrondse gebouwstructuur te elimineren. Daardoor ontstaat een fysieke verbinding van de wijngaard met het centrum van Heerlen. Hierdoor kan het landschap zich als nieuw icoon nabij het stadscentrum manifesteren. Het resultaat van de ingreep is een complexe, dynamische architectuur, die zich grotendeels onder het maaiveld bevindt. De verborgen productielijnen nestelen zich tussen de bestaande betonstructuur van het gebouw waarmee ze sterk contrasteren door hun spiegelende glazen schil. Ze refereren aan de vroegere mijntunnels en de ondergrondse waterstromen.Het project kent een stedelijk benadering op maaiveldniveau die aansluit bij het centrum van Heerlen. Daarnaast is een tweede benadering georiënteerd op het Caumerbeekdal aan de rand van Heerlen. Vanuit de bestaande tunnelverbinding wordt het gebouw vanuit het beekdal op zes meter onder maaiveld ontsloten. De ervaring van deze uitzonderlijke ruimte wordt versterkt door de leesbaarheid van de aanwezige programma’s achter transparante witglazen gevels en de lichtwerking op de abstracte productielijnen.

Waterplan

Dit alles resulteert in een schouwspel van de schaduwwerking en de dynamiek van het proces.
De ontwikkelde strategische, ruimtelijke en programmatische ingreep is tot leven gebracht door te reageren op de actuele discussies en de regionale toeristische ontwikkelingen in combinatie met een nieuwe bedrijvigheid. Zo is er werkgelegenheid en parallel daaraan educatie op het gebied van landbouw en specifiek van wijnbouw gecreëerd. De culturele en toeristische attractiviteit draagt bij aan een betekenisvolle nieuwe identiteit met een romantische en stimulerende visie op de toekomst waarmee inwoners en bezoekers zich verbonden kunnen voelen.

Plan

Naam
Roel Derkx

Contactgegevens
+31 (0) 611 307 834
mail

Begonnen met afstuderen
September 2016

Klaar met afstuderen
juni 2017

Opleiding/studierichting
Academie voor Architectuur en Stedenbouw – Tilburg

Wat doe je nu
Als zelfstandig architect ben ik werkzaam met/voor architectenbureau’s in Belgisch Limburg (Hasselt). Werk ik samen met Maurer United architects ten gunste van aanbestedingen en visie-ontwikkelingen. Daarnaast ben ik sinds kort tevens werkzaam bij de Gemeente Heerlen in het kader van bouwontwikkelingen en kwaliteitsbeheer.

Wat hoop ik te bereiken
Ik hoop met mijn visies/projecten vernieuwende inzichten en een bewustwording te kunnen creëren voor kansen welke met (lokaal fysiek) aanwezig elementen gerealiseerd kunnen worden. Bij voorkeur (verwijzend naar ‘Grouded’) met het formuleren van een ‘verbindende’ grootschalige visie welke middels een kleine architectonische ingreep geïnitieerd kan worden. (verbindend heeft daarbij betrekking op het integrale systeem van economische, sociale, demografische en historische aspecten)

Jury rapport
“[…] De kracht van het plan zit in het idee om op basis van de aanwezige bestaande structuren van de mijnindustrie een nieuwe functie te ontwikkelen.[…] De wijnbouw kan zich door de voorgestelde ingrepen als een nieuw icoon tot in het centrum van de stad manifesteren en als nieuwe economische motor voor de regio dienen. […]”