Nieuws

De sequentiële ruimte – Archiprix 2019

Michelle Kox (Rotterdamse Academie van Bouwkunst) studeerde af op een ‘architectonisch stadsplan’ voor het Marineterrein in Amsterdam.

Het marineterrein in Amsterdam, impressie poort met zicht naar water en Het Scheepvaartmuseum

Impressie poort met zicht naar water en Het Scheepvaartmuseum.

Kan je je onderwerpskeuze kort toelichten?
Ik ervaar een gebrek aan rust in de huidige samenleving en stelde daarom de vraag hoe architectuur in staat kan zijn om ruimtes voor rust en introspectie te leveren.

Wat of wie zijn je inspiratiebronnen?
Ik bestudeerde de ruimtelijke sequenties van het woonhuis van Marie-José van Hee en de kunstgalerie van Uwe Schröder. Hierdoor ontstond een opvatting over ruimtes die is te zien als een verbinding van Uwe Schröders Raumtheorie en Colin Rowe’s notie van Overdrachtelijke Transparantie. Beide vormen een kritiek op het modernistisch ruimteconcept die leidt tot fragmentatie.
De hiërarchieloze samenhang die bij van Hee en Schröder ontstaat tussen buitenruimte, tussenruimte en binnenruimte creëert een pulserende ruimtewerking die de gebruiker motiveert om het gebouwde verder te verkennen en steeds weer een apotheose te ervaren.

Benoem het sleutelmoment in je afstudeerproject.
Door het Marineterrein als één grote bouwmassa te benaderen in plaats van de leegte op te vullen met verkaveling, kreeg ik grip op de schaal. Het toepassen van een figure-ground diagram op het Marineterrein verschafte inzicht in de verhouding tussen bebouwde en onbebouwde ruimte. Er ontstond een uitgehold volume dat duidelijk bepaalde publieke ruimtes omsluit.

Projecttekst
Het Marine Etablissement Amsterdam is van oudsher een verborgen enclave. Op deze historische plek, die 350 jaar lang een gesloten vesting is geweest, biedt dit project een tegenpool van rust en introspectie aan de drukte van de stad. Het gebied is niet objectmatig verkaveld maar de leegtes zijn omsloten en architectonisch ontworpen.
Het terrein krijgt twee gezichten. Langs de randen bevinden zich groene en open ruimten, met een panoramisch uitzicht over het water. De binnenpleinen zijn introvert en ommuurd. Ze kaderen specifieke uitzichten op de historische binnenstad en haar relicten in.
Alle architectonische moduleringen zijn er op gericht om de weldaad van leegte en sequenties van stedelijke ruimte te beleven. Het plaatsen van ronde bogen dwars over de lengte van een arcade, het varieren in groottes, hoogtes en dieptes, verschillen aanbrengen in vloerniveaus en de bewuste wisseling van brede naar slankere kolommen.

Isometrie centrale plein

Isometrie centrale plein

Deze ingrepen brengen onderscheid aan in de doorgaande, open ruimte. Het wordt zo mogelijk gemaakt om, ook al ben je in dezelfde ruimte, je toch in een volgende ruimte te wanen.
Onder dit alles ligt een repeterende draagstructuur die geënt is op de alledaagse banaliteit van parkeren. Er is een continue wisselwerking tussen dit dwingende grid en de behoefte aan luchtige, afwisselende sequenties bovengronds. De draagstructuur ligt aansluitend aan de aangrenzende grachtengordel in één richting over het plan. Hierdoor ontstaat er een verschil in de dikte van de massa’s in een verhouding van 2 tot 3. Dit werkt door in verschillen in buitenkamers, tussenruimten en woningtypes.
Uiteindelijk resulteert de wederzijdse afhankelijkheid van ruimten in een pulserende ruimtelijkheid. Doordat je als gebruiker op hetzelfde moment verschillende ruimten waarneemt, is de ruimtelijke ervaring dynamisch in plaats van stationair. De stad wordt zo een serie structuren en ruimten in plaats van een verzameling van losse objecten.

Fragment kopgevel en langsgevel centrale plein

Fragment kopgevel en langsgevel centrale plein

Via de historische toegangspoort betreed ik een domein van fragiele, intieme en constant aan verandering onderhevige tuinen. Ik dwaal door ommuurde buitenkamers. De stad en haar geluiden liggen achter mij. Ik neem de materialen en constructies in mijn omgeving waar, elk met een eigen structuur, ritme en kleur. Een gevoel van geborgenheid valt over me heen. Er heerst een serene stilte. Ik doorkruis het plein en zoek de beschutting van de arcade. De zware kolommen en wisselende dieptes leveren een sensatie van licht en schaduw.
De ommegang biedt omsloten doorkijken naar volgende kamers en stadsgezichten. Zo kijk ik uit over het ruwe water van het IJ, dat contrasteert met de strenge orde en het ritme van de stedelijke wanden om me heen. In de verte ligt het Scheepvaartmuseum, als een prachtig schilderij van een verstild stadsbeeld.

Impressie doorgang met zicht naar depot Scheepvaartmuseum

Impressie doorgang met zicht naar depot Scheepvaartmuseum

Contactgegevens
Michelle Kox
e-mail

Opleiding/studierichting
Rotterdamse Academie van Bouwkunst

Wanneer begonnen met afstuderen?
September 2016

Wanneer klaar met afstuderen?
Juni 2018

Wat doe je nu?
Ik ben werkzaam als architect bij Hans van der Heijden Architect.

Wat hoop/wil je bereiken?
Ik wil blijven werken aan binnenstedelijke locaties, waarbij het niet alleen om een gebouw gaat maar ook om de relatie met een stedelijke ruimte. Door subtiele ingrepen en gebruik van eenvoudige middelen en materialen wil ik serene plekken in de stad maken.

Impressie plein vanuit arcade

Impressie plein vanuit arcade

Uit het juryrapport
“[…] Het onderzoek wordt wel heel letterlijk geabstraheerd en omgezet tot plan. De referentie naar het werk van Mondriaan is mooi. De architectonische uitwerking is interessant en laat, mede in de mooie detaillering, de hand van een getalenteerd ontwerper zien.”

Enkele gerelateerde artikelen