Kijk & Luister

Een online documentaire-reis langs Europese ontwerpers

Naar aanleiding van een documentaire over Arna Mačkić, die woensdagavond de TV-première beleefde, zijn zes ego-documentaires verzameld die het bekijken waard zijn. Een online documentaire reis langs Europese ontwerpers.

 

Kenmerkende still uit OMA Rem Koolhaas van Jef Cornelis

We beginnen in Nederland bij Rem Koolhaas, die, na Frank Lloyd Wright en Oscar Niemeijer, de meest verfilmde architect ter wereld is. Deze reportage van de bekende Vlaamse regisseur Jef Cornelis is nu gratis online te bekijken – ook voor niet Vlamingen. Je moet wel wat moeite doen met een account maken, maar je ziet dan historisch materiaal en je kunt ook meteen zes andere Cornelis documentaires bekijken.

We zien Koolhaas hier in 1989 in Rotterdam na 1,5 minuut inleiding van Cornelis, toch zeker 1 uur lang naast een diaprojector zijn werk uitleggen. Ja, spannende tv was in 1989 nog andere koek, maar kijk er vooral naar als een tijdreis naar 1989 waarin Koolhaas identiek acteert als hij nu doet, maar de hele wereld ondertussen is veranderd.

 

screenshot uit Big Time met Bjarke Ingels en BIG

Big Time met Bjarke Ingels en BIG

We gaan nog even door met ‘hallo, daar zijn we weer’-architecten: Big Time. De Deense OMA-spin off Bjarke Ingels is enorm mediageniek en evenals Koolhaas ongenaakbaar in het uiteenzetten van projecten. Bij Ingels komen echter ook zijn sympathieke ouders steeds in beeld, dat geeft de film en Ingels wat meer contact met ons aardlingen. De documentaire Big Time is online te zien en de Netflix productie volgt dezelfde kritiekloze presentatie maar voegt de projecten van Serpentine Gallery Garden en Copenhill toe.

 

Charlotte Perriand in de documentaire Pionier van de levenskunst

De Franse Charlotte Perriand is misschien minder bekend, haar chaise longue is wereldberoemd. Ik zal niet de enige zijn die het toedichtte aan Le Corbu, niet in de laatste plaats omdat hij zich wel vaker ontwerpen van zijn meewerkende vrouwen toe-eigende. De documentaire is verfrissend en bijzonder, het toont een vrije vrouw die ook zelf op camera te zien is (ze stierf in 1999) en haar leven doorneemt en duidt. Ze legde al haar werk vast in memoires en foto’s, vertelt over inspiraties in skiën en de auto-industrie, waardoor haar werk sinds enige tijd aan haar wordt toegedicht. Postuum hulde voor deze energieke ontwerpster.
(Architectural Review publiceerde in november 1984 een interview met Charlotte Perriand dat ze herpubliceerde op hun website.)

Still uit de documentaire Chair Times

Vitra in Zwitserland heeft deze documentaire over hun stoelencollectie online gezet. Het is een fantastische verzameling en zelfs de miniaturen zijn indrukwekkend, maar het vertellen is lichtelijk slaapverwekkend. Er komt slechts 1 ontwerper aan het woord, Hella Jongerius, maar ook die praat evenals haar conserverende presentatoren vooral geschiedkundig en bewonderend. Tja, met zulke iconische stoelen in je gehandschoende handen is het wellicht ook lastig om anders te praten.

De Tarot tuin in de documentaire Niki de Saint Phalle, de droom van een architect

Waar mislukkingen en experimenten wel een plek hebben is in de al oudere documentaire over Niki de Saint Phalle, architecturaal beeldhouwster, vooral bekend van haar Nanafiguren en de kleurrijke Tarot Garden in Toscane. De Frans-Amerikaanse kunstenares volgen we in deze documentaire, terwijl ze terugblikt over haar leven dat meebeweegt met de jaren zestig (met een geweer verf schieten op een wit schulptuur). De Saint Phalle spreekt open over de lessen die ze leerde en de betekenis van haar werk voor haar eigen geestelijke gezondheid. Fysiek was het werk minder gezond, ze stierf als gevolg van de giftige dampen die vrijkomen bij het werken met polyester.

Still uit de documentaire Door de ogen van Arna Mackic

Tenzij je Rem Koolhaas heet is het voor de meeste mensen niet bevorderlijk om op jonge leeftijd op een voetstuk gehesen te worden. Arna Mačkić heeft er maar mee te dealen, met die overmatige aandacht voor haar persoon. Ze praat zich suf, maar praktijkopdrachten, ho maar. Haar betogen gaan over een inclusieve  stad, waarbij architectuur ten dienste staat voor iedereen, ook de arme mensen, vertelt ze in de documentaire Door de ogen van Arna. Wat dat dan precies inhoudt blijft wel erg in het algemene hangen, haar ontwerpen met Studio LA hebben iets te maken met verwijzingen naar cultuurhistorie en met openbare plekken zonder politieke lading, maar zijn veel bescheidener dan de betogen doen hopen. We gaan in de – overigens mooi geschoten – reportage met Arna terug naar haar geboorteland Bosnië, bakermat voor haar visie op architectuur: dat een stad opeens niet meer kan bestaan en dat het herbouwen van de brug van Mostar niet betekent dat de sociale verbinding er weer is. Hoe dat wel moet? Wie het weet mag het zeggen.

Enkele gerelateerde artikelen