Het afstudeerproject van Jeroen Thijssen gaat over de architectonische integratie tussen energie-exploitatie en het IJslandse landschap.
Kan je je onderwerpkeuze toelichten?
De zichtbare landschappelijke en industriële processen tijdens een bezoek aan IJsland lieten zien hoe afhankelijk bepaalde sectoren in het land zijn van de warme en koude temperaturen. Het toerisme en de energie sector bieden de ideale setting voor een kritische heroverweging voor de botsing tussen natuur, mens en industrie op een van de weinige plekken op aarde die nog steeds wild en ongerept zijn. Het afstudeerproject onderzoek daarom op experimentele wijze de vormen en esthetiek van onze geavanceerde industriële samenleving en slaat een brug tussen cultuur en natuur als zichtbare hybridisatie van industriële, ecologische en culturele processen in een nieuwe laag voor het landschap en de identiteit van IJsland.
De kaart toont de impact van energiewinning op het IJslandse landschap. Gerichte industriële ontwikkelingen zijn geconcentreerd langs de breuklijn en nabij smeltende gletsjers en bevinden zicht voornamelijk in een van de meest bezochte toeristische gebieden van IJsland.
Wat of wie zijn je inspiratiebronnen?
Het resultaat van mijn projecten komt vaak voort uit een persoonlijke fascinatie voor de culturele en materiële noties van bouwen. Ik zoekt nieuwe organisatieprincipes, relaties en processen voor het creëren van architectuur en ideeën. De manier waarop een geografische ligging of industrieel proces een bepaalde architectuur voortbrengt zijn hier voorbeelden van. Inspiratie kan ik dan ook halen uit de filosofie en het werk van onder meer Alvar Aalto en Jean Prouvé.
Benoem (en beschrijf kort) het sleutelmoment in je afstudeerproject.
Studies van het landschappelijke en industriële proces vormden gedurende het project de fundamenten voor het maken van de architectuur. Toen ik grip kreeg hoe ik kon omgaan met het toepassen en controleren van de temperaturen in de architectuur door een nauwkeurige bestudering van materiaaleigenschappen (basalt, water/stoom en zout) wist ik dat een open architectuur mogelijk was.
Gegoten basaltsteen. Het gedrag van basalt, water, stoom en zout onder verschillende temperatuur gradiënten maakt samen met de accumulatieve eigenschappen van basaltsteen een open architectuur mogelijk.
Projecttekst
Dit afstudeerproject gaat over de architectonische integratie tussen energie-exploitatie en het IJslandse landschap. Daarbij heeft het als doel bij te dragen aan de ontwikkeling van een architectuur die verder gaat dan de esthetiek van de natuur en aan een industriële esthetiek die verder gaat dan haar klassieke tegenstelling tot de natuur. Het is een onconventioneel voorstel waarin de heersende extreme temperaturen en basaltsteen gebruikt worden als bouwmaterialen van een gebouw dat restwarmte synchroniseert met toeristische accommodaties.
Het project onderzoekt temperatuur als een onzichtbaar, fenomenologisch ontwerp element in het landschap. Uit onderzoek naar het geothermisch proces blijkt dat de huidige technologieën en benaderingen die worden gebruikt worden ontleend aan de verouderde mentaliteit van de productie van fossiele brandstoffen: boorputten, de energiebron naar een verwerkingsfabriek pompen, distribueren via een netwerk van leidingen en transmissielijnen. In dit proces creëren de verschillende stadia van temperatuur, materiaalextractie en afvalproducten in de vorm van water en stoom nieuwe mogelijkheden voor het creëren van architectuur.
Het ontwerp transformeert de Krafla geothermische energiecentrale in Noordoost- IJsland die door uitbreidingsplannen in omvang zal gaan verdubbelen. Het IJslandse landschap staat onder toenemende druk in een geopolitieke context waarbinnen energiebeleid en groeiend toerisme leiden tot infrastructurele ontwikkelingen in één van de laatste gebieden in Europa die niet zijn aangetast door energiewinning. Tektonische schollen en gletsjers hebben het unieke en relatief jonge IJslandse landschap gevormd. In de nabije toekomst zal dit ongerepte landschap steeds meer veranderen. Daarbij is vooralsnog echter te weinig oog voor de relatie tussen industriële esthetiek en de landschappelijke kwaliteiten waarvan beide sectoren afhankelijk zijn. Door het proces van architectonisch ontwerpen uit te breiden naar het territoriale schaalniveau worden industrie en landschap onderdeel van het architecturale object.
Een constant gelijke toe en uitvoer van warmte-energie zorgt voor de regulatie van temperatuur in het gebouw, echter bij stijging van de buitentemperatuur stijgt of daalt de temperatuur in de bebouwde massa, dit zorgt voor een constante warmtewisseling. Het gebruik van ondermeer het Hypocaustum systeem en bouwen in massief steen geeft bouwmethoden van vroeger een nieuwe impuls.
De uitkomst is een experimenteel voorstel waarin onuitputtelijke elementen van de omgeving te weten heet water, basalt steen, elektriciteit en omgevingstemperatuur, worden toegepast als ontwerp-materiaal voor nieuwe soorten organisatieprincipes, relaties en processen, voor een nieuwe thermische architectuur. Het gebouw van basaltstructuren wordt verwarmd door water en stoom van verschillende temperaturen, het onthult een nieuwe laag in het landschap. Daarin wordt het voorspelbare industriële proces verlegd naar de oncontroleerbare condities van het IJslandse landschap en ervaren bezoekers de temperaturen van IJsland zoals die zich manifesteren in de architectuur. Als een vergrootglas onthult en intensiveert de architectuur deze nieuwe laag in het landschap, die de mens, de industrie en het landschap verbindt en door de tijd heen een fundamenteel onderdeel laat worden van de IJslandse identiteit.
De stapeling en perforatie komt voort uit een maatsystematiek van 1 | 3 en definieert een opeenvolging van ruimtes. De toe en afname van massa, hoogteverschillen en openingen resulteert in fluctuerende warmte emissies in de architectuur. De assen dienen als gangen en geven de bezoeker de mogelijkheid het gebouw naar eigen inzicht te verkennen. In het moment van overgang tussen de ruimten wordt de interactie tussen bezoekers, het landschap en temperatuurovergangen aangemoedigd.
Naam
Jeroen Thijssen, jeroenthijssen@live.nl
Opleiding
Academie voor Architectuur en Stedenbouw – Tilburg
Afstuderen
September 2018 – juni 2019
Wat doe je nu?
Aan het werk bij Bedaux de Brouwer architecten in Goirle.
Wat hoop/wil je als ontwerper in de nabije en/of in de verre toekomst bereiken?
Op experimentele wijze architectuur- en designprojecten te blijven maken om originele paden te verkennen en innovatieve methodologieën te ontwikkelen.
