Voor haar afstudeerproject ontwikkelde Hanna Prinssen (Academie van Bouwkunst Amsterdam) een strategie hoe vuur ingezet kan worden als ontwerpstrategie in het Sierra Nevada gebergte in Californië.
Een rit door een vuurlandschap.
Kan je je onderwerpkeuze kort toelichten?
In 2018 was ik op reis door West-Amerika waar ik voor het eerst in aanraking kwam met een bosbrand. De ‘Ferguson fire’ woedde door het bekende Yosemite National Park, waar ik net op dat moment was. Ik moest mijn reis hierdoor aanpassen, maar raakte vooral verwonderd door de enorme impact die het had op een enorm groot gebied. Voor dagen lang achtervolgde de rook mij tot zelfs over het Sierra Nevada gebergte. Dit zette mij aan het denken; wat is mijn rol als landschapsarchitect in dit onderwerp en wat kan ik in deze grote problematiek voor oplossingen brengen?
Wat of wie zijn je inspiratiebronnen en kan je dit (kort) toelichten?
Een grote inspiratie bron zijn voor mij de Native Americans. Zij behandelde het landschap op een manier waarin zij samenleefde met het vuur en het vuur inzette als tool om het landschap te beheren. Opzettelijk staken zij bossen in brand voor de collectie van voedsel, stimuleren van de groei van de eikenboom en het jagen op wild. Er ontstond een ‘ongerepte’ wildernis, als resultaat van incidentele branden die een mozaïek van graslanden en bossen creëerden.
Een andere inspiratiebron is de kijk op de waterproblematiek in het Nederlandse landschap. In Nederland verdedigen we ons al eeuwen tegen het water door dijken, zeeweringen en duinen te bouwen. Nu worden nieuwe ideeën getest, om ruimte te geven aan het water. Dit leidt tot nieuwe landschappen en nieuwe vormen van veerkracht. Kan het probleem in Californië op dezelfde manier worden aangepakt zoals wij het waterprobleem aanpakken? Dus in plaats tegen het vuur moeten we mogelijk met het vuur ontwerpen om zo het landschap te herstellen.
Masterplan ‘A Fire-Scape’.
Benoem en beschrijf (kort) het sleutelmoment in je afstudeerproject.
Het sleutelmoment was de uitvinding van de ‘vuurdijk’. Door de vuurproblematiek te bekijken door de ogen van de indianen, eigen onderzoek en de Nederlandse aanpak kwam ik tot een indeling van mijn ontwerp. Er ontstond een ‘vuur uiterwaard’ waarin vuur onderdeel is van het ecologische systeem van het bos. Hierin herstel ik het mozaïek landschap van het verleden. Om te zorgen voor een veilig leefgebied voeg ik zogenoemde ‘vuurdijken’ toe. Op de vuurdijk wordt de 1-2 meter dikke toplaag verwijderd, waardoor het (graniet)gesteente bloot komt te liggen. Dit zorgt ervoor dat er in deze zone geen brandbaar materiaal kan groeien en de branden uit het ‘vuurlandschap’ worden gestopt. Naast deze veiligheidsfunctie is het een prachtig element in het landschap op het contrast tussen veilig en onveilig en kan men vanuit hier genieten van de spanning van vuur.
Projecttekst
Vuur was altijd een belangrijk onderdeel van het natuurlijke proces in de bossen van Noord-Amerika. De indianen speelden hierbij een belangrijke rol in het opzettelijk aansteken van deze branden. Deze gecontroleerde branden droegen bij aan de openheid van het landschap om beter te kunnen jagen en verzamelen. Er ontstond een ‘ongerepte’ wildernis, wat een resultaat was van incidentele, beheerde branden die een mozaïek van graslanden en bossen in heel Noord-Amerika creëerden.
Met de komst van de Engelse kolonisten in 1850 en de bouw van huizen, wegen en sporen was vuur niet langer gewenst als onderdeel van deze bossen. Door decennia lange programma’s van brandbestrijding en preventie zijn de ecosystemen drastisch veranderd in deze bossen en zijn er dichte bomenstanden ontstaan zonder diversiteit. Dit in combinatie met de verandering in het klimaat, leidt tot extreme bosbranden. In Californië worden huizen gebouwd in of in de buurt van bossen die vatbaar zijn voor branden. Dit betekent dat het ons leven bedreigt en letterlijk een ‘hot topic’ in het nieuws is geworden.
Deze programma’s, die gericht zijn op het beschermen van de bebouwde omgeving tegen brand, werken dus averechts, maar wat als er een andere aanpak is? Net als in Nederland bijvoorbeeld waar we ons verdedigen tegen het water door dijken, zeeweringen en duinen te bouwen. Nu worden nieuwe ideeën getest, om ruimte te geven aan het water. Dit leidt tot nieuwe landschappen en nieuwe vormen van veerkracht. Dus in plaats van de verdedigingslinies tegen branden te versterken, moeten we mogelijk met vuur ontwerpen op een vergelijkbare manier zoals we de water problematiek behandelen.
Een vuur toolbox.
Dit project grijpt terug naar het gemodificeerde vuurlandschap uit het verleden en zoekt naar een combinatie van kennis van vuur en de Nederlandse aanpak op het water. Door opnieuw een productief ‘vuurlandschap’ te introduceren waarin in hout wordt geproduceerd, ontstaat een economische drager en een aangepast mozaïek landschap waarin vuur onderdeel is van het ecologische proces. Niet alleen de bosstructuur wordt aangepakt, maar ook de lagen water, wonen, recreatie en de vuurinrichting. Zo ontstaat er een integraal plan dat is ontworpen om ruimte te maken voor vuur, maar de veiligheid van de inwoners waarborgt.
Om veilige woongebieden te creëren is de zogenoemde ‘vuurdijk’ is ontworpen. Deze is strategisch gelegen langs de rand van de bergkammen. Op de ‘vuurdijk’ wordt de 1-2 meter dikke toplaag afgehaald, waardoor het (graniet)gesteente bloot komt te liggen. Dit zorgt ervoor dat er in deze zone geen brandbaar materiaal kan groeien en de branden uit het ‘vuurlandschap’ worden gestopt. Naast deze veiligheidsfunctie is het een prachtig element in het landschap op het contrast tussen veilig en onveilig en kan men vanuit hier genieten van de spanning van vuur.
Het doel van het project is een nieuwe kijk op vuur als onderdeel van het landschap. In de toekomst zal brand door de klimaatverandering een prominenter onderdeel van het landschap worden. In deze verandering van het landschap spelen landschapsarchitecten een prominente rol bij het ontwerpen van nieuwe veerkrachtige landschappen en het voorbereiden van de samenleving op een leven met vuur.
Concept Vuurdijk
Naam
Hanna Prinssen
e-mail
Opleiding
Academie van Bouwkunst Amsterdam, landschapsarchitectuur
Start afstuderen
September 2019
Afgestudeerd
Juni 2020
Wat doe je nu?
Ik ben aan het werk als landschapsarchitect bij Arcadis. Hier werk ik aan projecten die klimaatverandering binnen Nederland raken, zoals rivierverruiming, dijkversterking, landschapsherstel, beekherstel en daarmee de droogte problematiek.
Wat hoop/wil je als ontwerper in de nabije en/of in de verre toekomst bereiken?
In de toekomst zou ik mijn kijk op de klimaatverandering op het Nederlandse landschap willen verruimen en verspreiden naar het buitenland. Mijn afstudeerproject heeft veel potentie en ik zou graag mijn verhaal willen delen. In de toekomst zal brand door de klimaatverandering een prominenter onderdeel van het landschap worden. In deze verandering van het landschap spelen landschapsarchitecten een prominente rol bij het ontwerpen van nieuwe veerkrachtige landschappen en het voorbereiden van de samenleving op een leven met vuur.
