Nieuws

De aftiteling van 2023 en goede voornemens voor 2024

De eindejaarsfoto van dit jaar is gemaakt door van Sander van Wettum, en traditiegetrouw een korte terugblik op 2023, onze goede voornemens voor 2024, en de aftiteling voor dit jaar.

Foto uit fotoserie Hibernation, van Sander van Wettum

Het idee voor mijn fotoserie Hibernation (Winterslaap) ontstond twaalf jaar geleden, toen mijn ouders een last-minute vakantie naar Kreta hadden geboekt. Pas nadat ze hadden betaald zagen ze dat het hotel in Chersonissos stond, een van de meest beruchte disco badplaatsen van heel Griekenland. We maakten ons op voor een mislukte vakantie. Mijn moeder kocht voor iedereen oordopjes bij de Etos.

 

Toen we aankwamen bleek onze angst ongegrond. We troffen een uitgestorven plek aan. Het was diep in de herfst en we waren zowat de enige toeristen op het eiland. Alle bars waren dichtgetimmerd, de hoteldeuren op slot. Terwijl mijn ouders tevreden op het lege strand lagen, liep ik door de verlaten badplaats met mijn camera. Ik vond de sfeer direct fascinerend. Wat is zo’n plek nog als ze niet gebruikt wordt waarvoor ze is gemaakt? Zonder toeristen bleek deze plek geheel betekenisloos te zijn. Ik realiseerde me dat er aan de Middellandse Zeekust een gigantisch decor ligt voor een toneelstuk dat alleen in het hoogseizoen wordt opgevoerd. Het werd het vertrekpunt voor een langlopend fotoproject.

 

Tien jaar lang fotografeerde ik populaire en beruchte Zuid-Europese badplaatsen buiten het seizoen, wanneer alle toeristen vertrokken zijn. Ik vond het bijzonder om te zien dat deze plekken op een manier gebouwd zijn waarbij de toerist zich niet hoeft aan te passen aan de lokale cultuur, maar deze wel op een veilige manier kan ervaren. Het zijn plekken die een utopische belofte in zich dragen, terwijl we ze tegelijkertijd als mislukt en troosteloos ervaren. Uiteindelijk kwam ik iedere reis dezelfde dingen tegen: omgevingen die stedelijk aandoen en gebouwd zijn volgens een vastomlijnde typologie die qua architectuur geen enkele relatie lijken aan te gaan met hun omgeving. Architectuurcollages, overal hetzelfde. Ik had op een gegeven moment het idee dat ik steeds weer op dezelfde plek was. Hibernation bevindt zich tussen fictie en werkelijkheid, terwijl het tegelijkertijd de harde realiteit van het massatoerisme toont.

 

Sander van Wettum (1987) is fotograaf en kunstenaar en woonachtig in Rotterdam. Zijn werk richt zich op vervreemding in relatie tot architectuur en stedelijke gebieden. Hibernation is in boekvorm gepubliceerd bij The Eriskay Connection.

 

Deze tekst is een bewerking van het artikel “Steeds ergens anders op dezelfde vakantie” geschreven door Rianne van Dijck voor het NRC, 25 Juni 2021

De meeste ‘niet vrolijk stemmende gebeurtenissen’ uit 2022, zoals klimaatverandering, stikstofcrisis, woningcrisis, oorlog in Oekraïne – indringend in beeld gebracht door Daria Khozhia’s Pravda (Archined Lab) – spelen helaas nog steeds en zijn dit jaar aangevuld met het steeds verder escalerende conflict tussen Israël en Palestina, en de matige uitkomst van de COP28.
In Nederland speelde daarnaast de opgeblazen asielproblematiek waarover premier Mark Rutte het kabinet liet vallen. Naast bestaanszekerheid, was de wooncrisis en daarmee de ruimtelijke ordening één van de hoofdthema’s van de verkiezingen en het debat. In aanloop naar de verkiezingen vroegen we daarom Sanne van Manen de politieke programma’s rondom het thema wonen te duiden en riepen Mark Minkjan en René Boer ontwerpers op om ook politiek actief te worden. Het faillissement van Architectuur Lokaal, besproken in een historisch overzicht door Kirsten Schipper, en de verkiezingsuitslagen voorspellen zwaar weer voor de culturele dimensie van architectuursector. Hugo de Jonge moet zich als demissionair minister Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening een weg banen tussen alle toekomstvisies en roadmaps die hem vanuit alle hoeken worden aangeboden. Merten Nefs hielp ons en De Jonge om hier wegwijs uit te worden. Joks Janssen schreef over de noodzaak van een ruimtelijke ordening die weer gekoppeld wordt aan de topografie van onze delta, en Dirk Oudes uitte kritiek op het beleid dat zonneparken als laatste redmiddel ziet in de energietransitie. Bruno Vermeersch bracht veel van bovenstaande problematiek terug naar onszelf en riep op tot een bescheidener levensstandaard.

Ook was er aandacht voor de ontwerppraktijk en -houding. Ziega van den Berk schreef over hoe de oplossing soms geen ontwerp hoeft te zijn, Veerle Alkemande en Catherine Koekoek deden een oproep aan ontwerpers om de ego’s opzij te zetten en Dimitri Minten en Tim Vekemans pleitten voor een architectuurpraktijk die opruimt en residueert.  Evelien Pieters beschreef de nog altijd aanwezige genderongelijkheid en het gebrek aan diversiteit in de architectuursector.

2023 was ook het jaar dat we de Persistence of Questioning Reader 2023 in print en pdf uitbrachten, een bundeling van eerder gepubliceerde artikelen rondom de vraag: Wat kan een ontwerppraktijk bijdragen aan systeemverandering? Zes artikelen tonen praktijken waarbij ruimtelijke vaardigheden op andere manieren worden ingezet dan alleen voor het ontwerpen van gebouwen, steden en landschappen: activistisch, ongevraagd en onderzoekend. Ter viering van de reader verzorgde Maaike van Stiphout tijdens de Archiprix 2023 uitreiking een lezing over Zoöp en het belang van wildernis in de stad.

Dit jaar werden we wederom gevraagd om een Archined-classic te cureren op het Architecture Film Festival Rotterdam (AFFR). De keuze viel dit keer op Stalker van Andrei Tarkovsi, een 160 minuten durende film uit 1979 die naar onze mening elke ontwerper gezien moet hebben. De inleiding werd verzorgd door Stalker-fan Floris Alkemade. De voorstelling in zaal 1 was stijf uitverkocht. Ook voor de feestdagenfilm van dit jaar werken we samen met het AFFR, de keuze viel op Point of Origin van Frans Parthesius, te zien op Vimeo van 22 december tot 7 januari.

Archined staat altijd open voor (nieuwe) schrijftalenten, ook dit jaar debuteerde weer een groot aantal: Ziega van den Berk, Daphne Bouman, Floor Frings, Pieter Graaff, Chris Hildrey, Eline Hoftiezer, Daria Khozhai, Anna Kozera, Sanne van Manen, Abe Minnema, Eilien Neumann, Evelien Pieters, Hanna Prinssen, Marina Samveljan, Timothy Stacey, Corné Strootman, Kate Unsworth, Bruno Vermeersch, Marck Vrieling en Stijn Wenders.

Na acht(!) jaar namen we afscheid van bestuursleden Han van den Born en Dirk Sijmons, en verwelkomden we Philomene van der Vliet en Xander Vermeulen Windsant als nieuwe bestuursleden.

Onze goede voornemens voor 2024. We blijven met een strakke regelmaat, zonder concessies kwalitatief hoogwaardige artikelen publiceren, voor en door de ontwerpgemeenschap, die bijdragen aan het vakdebat. We blijven mensen stimuleren om over hun vak(gebied) te schrijven en zich – soms ferm – uit te spreken over de urgente vragen van deze tijd, om zo met elkaar en met anderen in gesprek te gaan en te blijven. Verder zetten we de vruchtbare samenwerkingen met het AFFR en de Archiprix voort, gaan we een nieuwe editie van de Persistence of Questioning Reader uitbrengen, gaat het Archined LAB nieuwe projecten ondersteunen, en organiseren we de 4e editie van de Geert Bekaert-prijs voor architectuurkritiek.

De 81 artikelen die Archined in 2023 publiceerde werden geschreven door onze correspondenten: Justin Agyin, Veerle Alkemade, Markus Appenzeller, San Dino Arcilla, Luce Beeckmans, JaapJan Berg, Ziega van den Berk, René Boer, Daphne Bouman, Marijn Bril, Nathalie Casteels, Karin Christof, Laure Denis, Floor Frings, Pieter Graaff, Dirk van den Heuvel, Chris Hildrey, Eline Hoftiezer, Paoletta Holst, Stijn Hooijer, Joks Janssen, Daria Khozhai, Lena Knappers, Catherine Koekoek, Anneloes de Koff, Vincent Kompier, Robert-Jan de Kort, Anna Kozera, Matteo Kuijpers, Lindy Kuit, Sanne van Manen, Mark Minkjan, Abe Minnema, Dimitri Minten, Merten Nefs, Eilien Neumann, Peter Olsthoorn, Dirk Oudes, Phoebus Panigyrakis, Tim Peeters, Evelien Pieters, Andrea Prins, Hanna Prinssen, Pauline van Roosmalen, Marina Samveljan, Wies Sanders, Kirsten Schipper, Vjera Sleutel, Niek Snels, Vincent van Spaendonk, Timothy Stacey, Gerd Streng, Corné Strootman, Hans Teerds, Kate Unsworth, Tim Vekemans, Bruno Vermeersch, Xander Vermeulen Windsant, Willie Vogel, Marck Vrieling, Noortje Weenink, Stijn Wenders, en Jurjen Zeinstra

Om onze activiteiten te kunnen uitvoeren hebben we de steun van de vakgemeenschap nodig. Archined wordt mogelijk gemaakt door de financiële bijdragen van onze Archined-leden: .FABRIC, 01-10 Architecten , 19 Het Atelier architecten, 8A Architecten, a/d Amstel Architecten, AAArchitecten, AAArchitects, AAS Architecten, ABC Architectuurcentrum, Academie van bouwkunst Amsterdam, Academie van Bouwkunst Rotterdam, Aectual, AG architecten, Allard Architecture, ANA architecten, ARCAM, Archipel Ontwerpers, Archipunt, Architecten aan de Maas, Architectenbureau De Twee Snoeken, Architectenbureau Hoogeveen, architectenbureau Koen van Velsen, Architectenbureau Paul de Ruiter, Architectenbureau Visser en Bouman, Architectenbureau Vroom, Architectenburo MTB, Architektenbureau Roos en Ros, Arcom Partners, Arconiko Architecten, AREA Occupier Solutions, Aroundtown Management, ArtEZ Academie van Bouwkunst Arnhem, Atelier Kempe Thill, Atelier PRO architekten, atelier Rijksbouwmeester, Barcode architects, Barentsz, Basic City, BDP Rotterdam, Bedaux de Brouwer Architecten, Benthem Crouwel Architekten , Berger Barnett Architecten, BERNS architectuur, BETA, Bierman Henket architecteen, biq, BNSP, Bond van Nederlandse Architecten, Boparai Associates, Borren Staalenhoef Architecten, Braaksma & Roos Architectenbureau, Bright, BRINK architectuur & stedenbouw, BRIQUE architecten, Bruusk architecten, Buiten5, Bureau Europa, Bureau B+B, stedebouw en landschapsarchitectuur, BureauVanEig, buro de Haan, Buro Duck, BURO LUBBERS Landschapsarchitectuur & stedelijk ontwerp, buro MA.AN, Buro Ruim, Buro Sant en Co Landschapsarchitectuur, buro3 architecten, Burobol, Carve, casanova + hernandez architecten, Casper Schwarz architects, CBRE, Cepezed, CHNL architecten & adviseurs, Cityförster, CIVIC, Coare Interieurarchitectuur, Common Affairs, Concrete Architectural Associates, Crimson, CRKL architecten, Croonenburo 5 Maastricht – CB5, CULD, Complex Urban Landscape Design Amsterdam, daf-architecten, Dal Architecten, DAT ((De Architectenwerkgroep Tilburg), de Architekten Cie, De Beeldenfabriek, De Kort Van Schaik, De Nieuwe Context, De Urbanisten, De Vries en Theunissen, De Zwarte Hond, Dedato ontwerpers en architecten, Defacto, Defesche Van den Putte, architectuur en stedenbouw, DELVA Landscape Architects, Denc Netherlands, Derksen Windt architecten, DOK Architecten, Dorenbos Architekten, Dorp, Stad en Land, DP6 architectuurstudio, DROM, Ebbens architecten, ECHO Urban Design, Ector Hoogstad Architecten, EGM architecten, Eklund Terbeek, Elephant, Ellbru, ENZO architectuur & interieur, Everspartners, Ex Interiors, Faam Architects, FARO Architecten, Fastned, Felixx Landscape Architects & Planners, Fokkema & Partners Architecten, FormHet, GAAGA, Gemeente Almere, Gemeente Den Haag, gemeente groningen – RO/EZ- directie project ontwikkeling – afdeling ruimtelijke plannen, Gemeente Rotterdam, Gemeente Rotterdam, secretariaat Comm. Welstand + Monumenten, Gemeente Utrecht, Geurst & Schulze architekten, GGH ARCHITECTEN, Gortemaker Algra Feenstra, Graziosi Progetti, Groosman, Grosfeld Van der Velde architecten, Güller Güller architecture urbanism, H+N+S Landschapsarchitecten, HAGUE architects, Hamlet Design+Build Technology, Hanzehogeschool Groningen – Academie van Bouwkunst Groningen, HaskoningDHV Nederland, HDK Architecten bni bnsp, Heembouw Architecten, Henckel & Zahir Architects, Het Nieuwe Instituut, Het Oversticht, HeusschenCopier Landschapskracht, Heyligers design+projects, Hilberink Bosch Architecten, Hofman Dujardin Architecten, Hogeschool van Amsterdam, Hollandse Nieuwe concepts & design, Hootsmans architectuurbureau, Hosper NL, Houben / Van Mierlo Architecten, humble martens, Hylkema Erfgoed, i29, IMOSS bureau voor stedebouw, Inbo, includi, Inside Outside, Interieur+Architectuur by KAMERLINGVANDERBURGH, JAM*, JCAU, JHK Architecten, Juurlink [+] Geluk stedenbouw en landschap, Kampman Architecten, Karres en Brands landschapsarchitecten, KAW architecten en adviseurs 1, KCAP architects & planners, KENK architecten, Kentie en Partners Architekten, Kerssens I de Ruiter Architecten, Klunder architecten, kodde architecten, Kokon Architectuur & Stedenbouw, Korteknie Stuhlmacher Architecten, korth tielens architecten, KOW Concepts Design & Development, Kraaijvanger Architecten, KRFT, KuiperCompagnons, Land-id, Laos Landschapsarchitecten, LEVS architecten, LIAG architekten en bouwadviseurs, Linea architecten, Lodewijk Baljon landschapsarchitecten, Loer Architecten, LOLA landscape architects, Loos van Vliet, LOS Stadomland, Loxodrome design & innovation, M Moser Associates, M3H, MAAQ building identity, Maas Kristinsson Architecten, maccreanorlavington architects / MLA+, Made by Mistake, Marc Koehler Architects, MAS architectuur.nl, Maurer United Architects (MUA), MD-2, Mecanoo Architekten, Mei. Architecten en stedenbouwers, Merk X, MIR architecten, MIX architectuur, Molenaar & Co architecten, Mollink Soeters PPHP (gestopt), MONK architecten, MORE Architecture, MR. STIR, MTD Landschapsarchitecten, Mulderblauw Architecten, MUST, MVRDV, MVSA, N Architecten, NAi boekverkopers, Neutelings Riedijk Architecten, Next Architects, Niek Roozen Landscape, Nieuweboer Architecten , Nine Oaks, NL Urban Solutions, Nudus, OD205, OdV interieurarchitecten, OZ, Oiii Architecten, OKRA landschapsarchitecten, OMA, Open Kaart, OPL Architecten, Orange Architects, OTH Architecten, P.A.M. Teunissen Architectenbureau, Palmbout Urban Landscapes, Personal Architecture, Podium voor Architectuur Haarlemmermeer en Schiphol, PosadMaxwan, PRJCT WRKS, Proof of the Sum, Queeste architecten, Quist Wintermans Architekten, Radartoren Architectuur, Rapp + Rapp, Rau, Respace, Rijnboutt – architectuur, stedenbouw, strategie, Rothuizen, RPHS architecten, Ruimtevolk, SAB Arnhem, Schipper Bosch, Serge Schoemaker Architecten, Shift architecture urbanism, Slangen + Koenis Architecten, SMARTLAND, Snitker/Borst architecten, space&matter, Spacevalue, Specht Architecten, Speelplan, Squizzo Architecten, Stadgenoot, Stg. Fontys Hogescholen, FZ Team Tilburg, Stichting Air, Stichting Archiprix, Stichting Fonds Architectenbureaus, Stichting SCHUNCK*, Stijl Architectuur, STIJNVANDENBOOGAARD ARCHITECTURE, Streefkerk architects + consultants, Streetlife, Strootman Landschapsarchitecten, Studio Adams, Studio Bereikbaar, STUDIO dot NL, studio Hartzema, Studio Vinke, Studioninedots, Studioschaeffer, SVP Architectuur en Stedenbouw, Synopel, Tangram Architekten, Te Kiefte Architecten, Team V Architectuur, Technische Universiteit Eindhoven, Teeuwisse & Willems architecten en adviseurs, The Selected Work / Wendover Studio Ltd, Tom Postma Design, ToornendPartners, Topos, Traanberg Partners architectuur en bouwmanagement, TTDesign/Multi Corporation, TU Delft, The Berlage, p/a SSC Finance Crediteuren, TWA architecten, UFO Urbanism, Uitgeverij Duizend & Een, Urbanova en Veerman Architecten, Vakwerk, VAN AKEN Concepts Architecture Engineering, van Bergen | Kolpa Architecten, Van der Schoot Architecten, Van Egmond Totaal Architectuur, Van Hoogevest Architecten, Van Manen, Van Schagen architekten, Veenenbos en Bosch Landschapsarchitecten, VenhoevenCS, Venster Architekten, Vera Yanovshtchinsky architecten, Verheijen Smeets Architecten, Vlug & Partners, VMX Architects, Voids, Vollmer & Partners, VVKH architecten, WAM Architecten, We Love The City, West 8 urban design & landscape architecture, Whitespace Architects, Wiegerinck Architectuur en Stedenbouw, Wissing, WJDARCHITECTEN, Woonwerk, wrk architecten, wUrck architectuur stedenbouw landschap, WY. architecten, XML, XVW Architecten, Zecc Architecten, Zes X Zes Visuele Communicatie, ZILT architecten, Zoetmulder, Zus Public, Zwarts & Jansma Architecten.

Speciale dank aan onze partners: Bouwen met Staal, Acutec, ELLBRU, Nai Booksellers, Archiprix, en het AFFR
en de 2023 adverteerders: 360 Degrees, Abe Bonnema stichting, Air, Architect@work, ArtEZ, Bureau Europa, Casa Vertigo, Concrete Blossom, het Cultuurfonds / Fonds voor Architectuur en Bouwkunst, Dag van de Architectuur, Europan, Nieuwe Instituut, Jaarbeurs, NRP (Nationaal Renovatie Platform), Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, Tilburgs Architectuur Filmfestival (TIAFF).

Prettige dagen en de allerbeste wensen voor 2024 van het Archined team: Marina van den Bergen, Paul van den Bergh, Marc de Bruijn (website beheer), Billy Nolan (redacteur Engels) en Wies Sanders, en het Archined bestuur: Simon Franke, Aura Luz Melis, Bianca Seekles, Philomene van der Vliet en Xander Vermeulen Windsant.

Gerelateerd artikel