Anne van den Berg ontwierp met de perceptie van geluid in het stedelijk landschap van Rotterdam en deed onderzoek naar de invloed van geluid op het psychologisch welzijn van burgers. Het project benadrukt de urgentie van geluidsoverlast; de kloof tussen stedenbouw en psychologie; en nieuwe lagen om te communiceren met stedenbouw, waarbij geluid als een middel voor storytelling wordt gebruikt.
Inward. Design Lijnbaan Ensemble
Kan je je onderwerpkeuze kort toelichten?
Aanvankelijk is het onderwerp ontstaan vanuit eigen perceptie. Rotterdam biedt voor mij een plek aan reuring, en tegelijkertijd een zoektocht om rust te vinden. Ik werd me bewust van hoeveel invloed geluid heeft op mentaal welzijn en begon dit verder te observeren. Het stedelijk landschap veranderde voor mij in een brei aan fietsende koptelefoons, ronkende uitlaten en slapeloze ventilatoren.
Dit beschrijft een nogal negatieve associatie in de vorm van geluidsoverlast, die veelal bestreden wordt met terugdringen of tegenhouden van geluid. Gedeeltelijk is mijn ontwerp een tegenreactie op de huidige manier van ontwerpen met geluid of het gebrek daaraan. Dit adresseert vooral de kloof tussen stedenbouw en psychologie, waarin geluidsbeleving centraal staat.
De ontwerpkeuze om me te focussen op het toevoegen van rustplekken binnen de bestaande structuur, gaat in op het ontwerpen met een positieve beleving van geluid, die wordt benadrukt door de kwaliteit van een divers geluidslandschap. Ik ben ervan overtuigd dat we reuring nodig hebben om rust te ervaren en andersom.
Inward. The new calm structure
Wat of wie zijn je inspiratiebronnen en kan je dit (kort) toelichten?
Eén van de opgaven voor dit onderzoek was hoe ik geluid zou kunnen verbeelden. Als ontwerper is beeld de krachtigste vorm van communicatie en tegelijkertijd is het ene zintuig (horen) niet te vatten in het andere zintuig (zien). Ik heb onder andere geëxperimenteerd met geluidsmaquettes, fragmenten uit audiowandelingen en geluidindicatiekaarten. Uiteindelijk was vooral het schrijven van poëzie een belangrijk middel om de beleving van geluid te duiden. De woorden in grotere en kleinere letters, variatie in afstand en dikte zijn geïnspireerd op de verbeelding van het gedicht ‘Boem Paukeslag’ van Paul van Ostaijen (1896-1928).
Een ander voorbeeld is de brief van Sarah van Sonsbeeck aan haar buren. In deze brief gaat Sarah, ooit opgeleid als architect, in op de geluidsoverlast die ze ervaart van haar buren en de rol van stilte. Het percentage geluid dat in haar woning doordringt vertaalt ze naar een tegemoetkoming in huur. Ze speelt hiermee in op de overname van dat wat we niet zien, maar overduidelijk kunnen horen met een ongebruikelijk en grappig voorstel, en tegelijkertijd ook veel herkenbaarheid.
Inward. Cards to design with sound perception
Benoem en beschrijf (kort) het sleutelmoment in je afstudeerproject
Voor het ontwerp raakte ik gefascineerd met binnenwerelden. Hofjes en expeditiestraten vormen de bestaande structuur die zich uitstekend lenen voor een verborgen netwerk van kalmte. De blokken richten zich naar binnen, waardoor je niet merkt dat je omgeven wordt door luide plekken. Er zijn talloze van deze plekken in de stad, alleen kunnen we ze niet vinden, hebben we er geen toegang tot of heerst er voornamelijk een afwezigheid van geluid in plaats van aanwezigheid van kalm geluid. Voor mij werd duidelijk dat niet alleen de plek zelf potentie heeft, maar ook de overgang tussen twee verschillende geluidswerelden in.
Daarnaast was het gebruik van de Pattern Language (Christopher Alexander, 1977) doorslaggevend als ontwerpmethode tussen psychologie, stedenbouw en de beleving van geluid. Het samenstellen van deze set aan ontwerp ingrepen, is een combinatie van theoretisch onderzoek, observaties en gesprekken met bewoners van het plangebied, blinden en slechtzienden. Op deze manier kon ik (veelal individuele) perceptie koppelen aan (generieke) ontwerp ingrepen.
Deze patronenset is toegepast op de twee ontwerplocaties in Rotterdam. De fluisterroute in Rotterdam Noord slaat in op de kracht van subtiliteit; Dit netwerk is te waarborgen zonder radicale ingrepen en gaat in op hoorbare transitie en toegankelijkheid van de binnenwerelden.
Anderzijds laat het ontwerp van het Lijnbaan Ensemble, te midden van Schouwburgplein en de Lijnbaan, een Utopie zien van een plek om terug te trekken. Dit ontwerp speelt in op een meer abrupte belevingstransitie van reuring naar rust en de fysieke elementen die kalm geluid genereren of faciliteren.
Inward. Design alley Rotterdam Noord
Beschrijf (kort) wat ontwerpen voor jou betekent
Op mijn geboortekaartje staat de zin ‘Anne, de wereld is niet mooi, maar jij kan haar een beetje mooier kleuren’ uit het liedje ‘Anne’ van Herman van Veen. Deze zin koppel ik vaak aan mijn keuze voor stedenbouw. Ontwerpen is voor mij iets mooiers maken dan dat er al is, voor zowel het individu als een antwoord op grotere maatschappelijke vraagstukken. Dit gaat deels over fysieke structuren en deels over een zintuigelijke ervaring. Voor mij is ontwerpen het vinden van een balans tussen het tastbare en ongrijpbare, het rationele en emotionele en het praktische en esthetische. Ik ben (gelukkig) nog zoekende in wat ontwerp voor mij betekent.
Wat hoop/wil je als ontwerper in de nabije en/of in de verre toekomst bereiken?
Op dit moment werk ik als stedenbouwkundig ontwerper bij Ziegler | Branderhorst in Rotterdam. Bij dit bureau kan ik werkervaring opdoen op met name het grensvlak tussen stedenbouw en architectuur.
Daarnaast geef ik les in de bachelor op Bouwkunde aan de TU Delft, waar ik veel energie uit haal.
Ik zie deze combinatie als stevige voedingsbodem voor mijn ontwikkeling in zowel onderzoek als ontwerp.
In de toekomst hoop ik me meer kunnen specialiseren in de impact van ruimtelijk ontwerp op het mentaal welzijn, de combinatie van kunst en stedenbouw en verder te gaan met de beleving van geluid en vooral met de rol van stilte in het stedelijk landschap. Ik beweeg me graag op de grenzen van wat stedenbouw is of het uitrekken van wat stedenbouw in mijn ogen zou kunnen zijn.
Inward. Design elements
Projecttekst
This graduation thesis sheds light on a new perspective on the perception of sound in the urban landscape of Rotterdam and its influence on the psychological well-being of citizens. It stresses the urgency of noise pollution; the gap between urban design and psychology; and new layers to communicate with urban design, using sound as a means of storytelling.
‘Inward’, the title of this thesis reflects a dual direction towards the inside; 1. The withdrawal of the mind in order to retreat and 2. The architectural form of inner spaces; supposing a healing territory of community within the urban scape.
The research contains a translation of psychological theory into design interventions, a strategy to find balance in contrasts within the auditory landscape of Rotterdam, and an elaboration of the surroundings of Rotterdam Central Station as a new sound landscape, which particularly responds to the addition of silence.
Within the existing urban configuration, courtyards and expedition streets function as the inward-oriented typology. The whisper route in Rotterdam Noord connects hidden spaces by focusing on the transition from loud to calm spaces, through a series of epiphanies. Within the city center of Rotterdam, the Lijnbaan Ensemble is redesigned as calm oasis. The court, positioned in a louder environment, seems like a forgotten island and offers opportunities for a calm escape. Together, a calm structure 32 times the size of Rotterdam Central Station arises.
This has been translated back into a pattern set; a bundle of design interventions that provide tools to design with the composition between vibrance and silence and communicate with sound perception.
naam
Anne van den Berg
e-mail
website
begin afstuderen
2022
klaar met afstuderen
2023
opleiding
Technische Universiteit Delft
