Drie kijktips deze maand, naar aanleiding van het uitkomen van de Netflix-serie Ripley. Die schittert zo in haar cinematografische schoonheid dat ik op zoek ging naar andere films waar een indrukwekkende imaginaire wereld wordt gebouwd.
Still uit de serie Ripley
Serie: Ripley (Steven Zaillian, 2024)
Ik zou Ripley niet meteen in mijn Netflix lijst hebben gezet, als derde remake van het boek van Patricia Highsmiths The Talented Mr. Ripley. Maar de achtdelige serie blijkt een verbluffende verfilming van de avonturen van oplichter Ripley, met prima acteurs en een lange verhaallijn dat juist niet lijkt opgerekt, maar zich rustig ontvouwt. En daarnaast – daarom zijn we hier, nietwaar – is het een adembenemende imaginaire zwart-wit wereld in een bloedscherpe film noir stijl. Iedere scène voelt aan als een schilderij, van Caravaggio of Escher, waar licht en vooral donkerte het karakter en de sfeer stevig aanzet.
Het bijzondere aan de serie is dat alle gebruikte filmlocaties echte locaties zijn. Een film in zijn geheel schieten op reële locaties was hip in de jaren zeventig (denk aan Taxi Driver, Marathon Man, en Easy Rider) toen het filmen in studio’s als te artificieel en te ‘corporate’ werd beschouwd. Maar in dit millennium wordt filmen op locatie als onbeheersbaar en (daarom) te duur beschouwd, waardoor men weer de toevlucht neemt tot studio’s, al dan niet met een green screen waarin de omgeving digitaal wordt gemodelleerd. Ripley is daadwerkelijk opgenomen in Rome, Venetië, Atrani, Napels, Palermo en New York, waar de omgevingen nauwgezet werden gekozen en verbouwd tot de jaren-zestig versie van diezelfde steden.
De reden waarom dit bij Ripley wel kon: Covid-19. Tijdens de opnames in 2021 waren de straten al verlaten en kon in alle ruimte en stilte de juiste sfeer worden gecreëerd. Bewust is gekozen voor een film noir stijl, met ‘Nosferatu-schaduwen’, shots van ver boven of juist vanaf onderop, met ontzettend veel imposante trappen, waaronder die van Palazzo San Felice in Napels. De locaties zijn steeds trefzeker ondersteunend aan de sfeer en de karakters. De keuze voor zwart-witfilm diende ook om te voorkomen dat het teveel een toeristische reclamefilm zou worden. Wat dan alsnog grandioos is mislukt, want de filmvilla in Capri wordt op AirBnB inmiddels aangeprezen als ‘de villa van Ripley’ en je krijgt tijdens het kijken veel zin om de steden zelf te bezoeken.
Ripley, serie van 8 episodes is te zien op Netflix (een account is vereist, €11,99 per maand, maandelijks op te zeggen)
Een van de vele sets van Poor Things inclusief een plafond in de vorm van een oorschelp
Film: Poor Things (Yorgos Lanthimos, 2023)
Deze laatste film van regisseur Yorgos Lanthimos (deze maand gaat alweer zijn volgende film in Cannes in première) is in zekere zin ook een film die tegen de heersende computergestuurde art direction ingaat. Een inventieve dokter creëert zijn eigen Frankenstein, een gegeven dat natuurlijk smeekt om een vormgeving van steampunk, art deco en victoriaanse horror. Iedere andere regisseur zou zo’n volledige CGI (computer-generated imagery red.) omgeving ontwerpen waar de acteurs voor een groen scherm moeten acteren. Maar Lanthimos wilde echt voelbare sets zodat de acteurs erin natuurlijker konden opereren en liet zijn wereld bouwen in studio’s in Boedapest.
De backstage video laat zien op wat voor enorme schaal en tegelijkertijd tot in het kleinste detail dit bijzondere universum werd gecreëerd. Technisch is de film samengesteld uit studiosets, miniatuurmodellen, achtergronden gemaakt van 24K filmschermen, matte painting en uiteindelijk, als het echt niet anders kon: computermodellering. Het zorgt voor een overtuigend leuk-vervreemdende omgeving, als een tot leven gewekt schilderij van Jeroen Bosch, compleet met gemuteerde hond-ganzen en geseksualiseerde interieurs. Misschien is het daar teveel in geslaagd. Want daar waar in Ripley de filmstijl het verhaal en de karakters ondersteunt, is het bij Poor Things precies andersom. Het decor is zo overweldigend weird dat de acteurs nauwelijks tegen de omgeving op kunnen acteren en zich verliezen in overacting. Wat dan eigenlijk ook weer prima past in de over-the-top omgeving.
Poor Things (2023 Lanthimos) is in de bioscoop te zien (film.nl)
Kermis-set Sunrise: a song of two humans
Film: Sunrise: a song of two humans (1927, F.W. Murnau)
Poor Things verscheen bijna honderd jaar na de ‘beste zwijgende film’: Sunrise, a song of two humans en heeft wat parallellen in art direction. Zwijgend is niet helemaal correct, 1927 is het jaar dat de eerste geluidsfilm uitkwam, en Sunrise is weliswaar een dialoogloze film maar het heeft wel een synchrone geluidsband met muziek en geluidseffecten. Het is een dramatisch verhaal over een man die door een stadse vrouw wordt verleid om zijn echtgenote te vermoorden, zijn boerderij te verkopen en naar de stad te verhuizen. Zaken lopen echter anders en een prachtig verhaal ontvouwt over liefde en verlies, traditie en vernieuwing, stad en platteland.
Waarom deze film hier besproken wordt, is omdat ook hier een dramatische filmomgeving wordt gecreëerd met de meest ingenieuze inventiviteit en artisticiteit die destijds beschikbaar was. Regisseur Murnau staat bekend om zijn expressionistische geforceerde perspectieven, je ziet zelfs af en toe de acteurs op het hellend vlak balanceren. De scènes in de stad zijn prachtig en met dubbele belichting over elkaar geprojecteerd, zoals in Berlin, Sinfonie der Grossstadt, waardoor de dynamiek van het scherm afspat. En net zoals in Poor Things is een grote set gebouwd, letterlijk een kermis, compleet met achtbaan in een studio en zijn er miniaturen gemaakt om de cinematografische illusie optimaal te maken. Met matte painting en dubbele belichtingen zijn prachtige droomachtige scènes gemaakt. Sunrise is ook zeker te waarderen als je niet van zwijgende films houdt.
Sunrise: a song of two humans is in zijn geheel gratis te zien op Youtube
