Soms heb je zo’n samenloop van omstandigheden dat twee series die niets met elkaar te maken hebben elkaar toch prima aanvullen, denk aan Barbenheimer (de speelfilms Barbie en Oppenheimer die in de zomer van 2023 uitkwamen). Nu kun je kijken naar Droomdorp Kaos.
Droomdorp, Martijn Kieft VPRO 2024, 5 afleveringen van 40 min.
Droomdorp is een documentaireserie in vijf delen, te zien op NPOstart. Filmmaker Martijn Kieft volgde enkele jaren lang de ontwikkeling van woongemeenschap ’t Eemgoed in Almere Oosterwold. Het is een welhaast utopisch plan: 7 hectare grond waarop een nieuw ‘dorps’landgoed wordt gerealiseerd met 82 woningen die op een natuurlijke wijze in artificiële landschapsplooien zijn ingebed: teletubbiewoningen volgens een bewoner. Eten uit de gemeenschappelijke moestuin en voedselbos, kinderen die veilig kunnen spelen, duurzaamheid, elkaar ondersteunen en met elkaar samenwerken, het is een droom voor heel veel mensen, maar is die droom ook waar te maken? Hierna volgen er spoilers, maar dat zal de kijkpret toch niet echt bederven.
We beginnen bij Sant en Solange Ruyter, de twee initiatiefnemers/ontwikkelaars van het plan die in 2017 begonnen en uiteindelijk de grote verliezers zijn in het verhaal. Het ontwerp van ’t Eemgoed is van Cepezed en bevat zeven stroken ‘longhouses’ die aan een zijde in een talud zijn gebouwd, de andere zijde bestaat geheel uit glas. Deze stroken zijn opgedeeld in woningen van verschillende grootte, ertussen bevindt zich het landgoed: sier- en voedseltuinen, en gemeenschappelijke voorzieningen.
Waar het als eerste misgaat is precies dat: de potentiële bewoners zijn niet in dit ontwerpproces betrokken. Het ontwikkelproces is traditioneel aangepakt en de gemeenschap verbindt zich aan een artist impression. Dat wil zeggen dat de bewoners zich als opdrachtgever/consument opstellen richting initiatiefnemers die – hoe kan het ook anders – de droom niet precies waar kunnen maken. De klassieke ontwikkelaar-klant-verhouding leent zich blijkbaar niet goed voor de ontwikkeling van een gemeenschap. Alhoewel de initiatiefnemers zelf aanvankelijk twee woningen reserveerden in ‘t Eemgoed, besluiten ze in de loop van het proces om er vanwege al het gedoe niet te gaan wonen. En inmiddels zijn er ook andere bewoners die twijfelen of dit project nu wel voldoende dicht bij hun droom komt.
In de documentaire draait het vooral om de vorming van de gemeenschap en het verwerken van de onvermijdelijke tegenslagen gedurende het bouw- en realisatieproces. Eigenlijk is het een wonder dat dit project er staat, ondanks corona, een verstikkende woningmarkt en steeds maar stijgende bouwkosten. En ondanks – of misschien wel dankzij gedoe – er is bij veel mensen zeker sprake van een gemeenschapsgevoel met zorg voor elkaar en samen tuinieren. De gebouwde droom zal ongetwijfeld ook nieuwe dromers blijven aantrekken. De poldermodder, het oeverloos overleggen en de wat al te grote woorden voor rijwoningen in Almere, moet je als bewoner en ook als kijker dan maar even voor lief nemen.
Kaos, Charlie Covell Netflix 2024, 8 afleveringen van 50 min. (abonnement vanaf €9,99 per maand)
Hoe het ook anders – doch niet bepaald beter – kan, is te zien in Kaos. Daar is het Droomdorp hierarchisch opgedeeld in de berg Olympus, de stad Athene en de onderwereld, en bewust niet in overleg met alle bewoners ontwikkeld. De berg is voor de goden, de stad voor de mensen en de onderwereld voor de doden, het is wel zo overzichtelijk. Kaos is een moderne vertaling van de Griekse mythologie, heel passend in deze dagen van opkomende autocratieën, waar menigeen graag als Zeus over zijn wereld wil regeren. Deze rol is in Kaos weggelegd voor de meesterlijke Jeff Goldblum. Met een beetje boosheid (donder ver in de achtergrond) maar ook met totale paranoia (zijn staf 1 voor 1 executerend) heerst hij over de door oppergoden geschapen wereld. En net zoals in Droomdorp is ook hier de leider niet veilig van de ontevredenheid van het volk en zijn familie.
Kaos is heerlijk om te zien, of je nu wel of niet bekend bent met de Griekse mythes. Bijzonder is niet alleen de goede, diverse en grote cast van goden, halfgoden en stervelingen maar ook de toffe setting van de gelaagde drie werelden. De serie is niet opgenomen in Griekenland, wat eigenlijk wel een gemiste kans is. De Spaanse kusten van Malaga en de stad Valencia verbeelden het verslonste Athene waar de gewone stervelingen leven. De Italiaanse villa Neste is decor voor het goddelijke lusthof van Zeus. En let speciaal op de prachtige zwart-wit gedraaide onderwereld – de dodenwereld – geregeerd door Hades (David Thewlis) tegen het decor van het modernistische educatieve centrum Cheste in Valencia van architect Fernando Moreno Barberá.
De combinatietip van Kaos en Droomdorp is natuurlijk ook een kijktip voor het nieuwe kabinet, want het vertelt iets over hoe je macht en persoonlijke betrokkenheid inzet in het realiseren van een persoonlijke of gezamenlijke droom. Hoe hard kun je met je scepter zwaaien totdat het volk in opstand komt? Hoe ontstaat betrokkenheid en waartoe ben je bereid om je eigen droom waar te maken of op te offeren? En belangrijker: wat blijft overeind van die dromen en dromers als wetten en praktische bezwaren zich doen gelden tussen droom en chaos?