Hoe realiseer je een rustgevende verblijfslocatie op een plek die juist gekenmerkt wordt door drukte, doorstroom en bundeling van infrastructuur?
Opgave
Het klinkt als een bijna tegenstrijdige opgave en doelstelling: creëer een klimaatbestendige en vertragende plek aan het Houttuinplein in Delft, ingeklemd tussen het bolwerk, het Huis van Delft, de stationshal, en boven op de Willem van Oranjetunnel. Ondanks de uitdagende opgave heeft BOOM landscape met de Tuin van Delft een kleine oase weten te creëren te midden van de reuring van het stationsgebied. Bezoekers worden warm ontvangen op een circulair tapijt van ambachtelijke bestratingsverbanden die uitnodigen te blijven. Tegelijkertijd gaat onder het tapijt een technisch ontwerp schuil dat niet alleen de tuin zelf mogelijk maakt op deze complexe locatie, maar ook een overstijgende positieve bijdrage levert aan de klimaatbestendigheid, circulariteit en het cultureel erfgoed van de stad.
Achtergrond
Het stationsgebied van Delft is sinds 2004 aan ontwikkeling onderhevig. De aanleg van de Willem van Oranjetunnel betekende het startschot voor Nieuw Delft, een gebiedsontwikkeling die ambitieuze projecten lanceerde als een nieuw stationsgebouw en het Huis van Delft. Tussen deze nieuwe iconen voorzag de gemeente Delft een plek die tegenwicht kon bieden tegen de grootsheid en drukte van het gebied. Tegelijkertijd moest hier een plek ontstaan die op historisch, cultureel en innovatief vlak de verbinding zou gaan zoeken tussen de omringende gebouwen. Het ontwerp van BOOM werd in 2021 unaniem gekozen door het selectieteam en met veel enthousiasme ontvangen door de inwoners van Delft. In 2024 is het ontwerp gerealiseerd.
Oase van rust
De Tuin van Delft is een rustgevende plek geworden met een beplantingsschema dat Jaqueline van de Kloet qua kleur gebaseerd heeft op werk van de oude meesters. Het assortiment van bloemen, planten en bomen is weelderig en soortenrijk en zodra de bomen en planten tot wasdom zijn gekomen, zullen bezoekers afschermd worden van de zon en de drukte van de omgeving. Door het plein te verhogen met een opstap van 15 centimeter is de tuin exclusief het domein geworden voor voetgangers en omdat de routing zo is ontworpen dat de kortste weg naar het station niet de kern van het plein vormt, voeren eerder vertraagde dan gehaaste voetgangers de boventoon. De beplanting is geheel omringd door een zitrand die zo uitgestrekt is dat iedereen een zitplek kan vinden. Dit ook omdat de hoogte van deze zitrand is bepaald door een onderzoek met als streven de hoogste mate van inclusiviteit te realiseren. Het sluitstuk van de uitnodiging tot verblijf wordt gevormd door de bestrating die als een tapijt van verbanden is aangelegd.
Het tapijt
Door de bestrating als tapijt aan te leggen, ontstaat een huiskamergevoel dat bezoekers uitnodigt bezoek te worden en neer te strijken. Het tapijt vormt daarnaast ook de verbinding tussen het Huis van Delft en het Stadskantoor doordat de gevel van het Huis van Delft als echo terugkomt in het grid. Zoals het Huis van Delft een ode is aan de innovatie en iconen, is de Tuin van Delft een ode aan ambacht en vakmanschap. De Delftse traditie van bestrating komt in vorm terug in het klinkerpatroon dat in een lappendeken patronen combineert die gebaseerd zijn op bestaande patronen elders in de stad. Ook in de uitvoering is de connectie met traditie gezocht door het tapijt te laten leggen door ambachtslieden uit verdwijnende ambachten, en met stenen uit restpartijen die afkomstig zijn uit Delft en Den Haag. Op deze manier is de ode aan de geschiedenis tegelijkertijd een handreiking naar de toekomst omdat het bouwen met restpartijen ervoor heeft gezorgd dat het plein vrijwel volledig circulair is aangelegd. De ruimtelijke verbinding tussen het huis van Delft en de Tuin van Delft wordt versterkt door de kijklijnen die zo door de Tuin lopen dat de expositieruimtes in de etalages van het Huis van Delft vrij zijn gehouden en vanaf de andere kant van de gracht door de Tuin van Delft een extra lijst krijgen van beplanting en belichting.
Water Retentie Buffersysteem
De rustgevende en ogenschijnlijk eenvoudige sfeer die bezoekers ervaren, verhult het inventieve ontwerp dat het mogelijk maakte om een klimaatadaptieve tuin te bouwen bovenop de infrastructuur van de Willem van Oranjetunnel. Om het gebruik van plastic en andere niet-biologische materialen zo veel mogelijk te beperken, maar wel water te kunnen bufferen voor de beplanting, is met behulp van civiel ingenieur Francien van Kempen een Water Retentie Buffersysteem ontworpen. In plaats van de gebruikelijke plastic kratten, is een laag van klei en grind aangelegd op de zandlaag waarmee de Willem van Oranjetunnel bedekt is. De waterbuffer in de grindkoffer zorgt dat de beplanting in tijden van droogte genoeg water hebben, maar kan ook een teveel aan water opvangen dat ontstaat tijdens piekbuien. In tijden van hele intensieve wateroverlast wordt via een overstoot water afgevoerd naar de gracht. Het klimaatadaptieve ontwerp zorgt voor een gezonde tuin dat intern een leefbare plek is geworden waar schaduw en koeling een aantrekkelijke plek bieden voor mensen, bijen, vlinders, insecten en vogels, maar waar ook externe klimaatontwikkelingen het hoofd geboden kunnen worden.
Eenvoud en innovatie
De tuin van Delft is een bijzondere plek geworden die de uitdagende opgave heeft weten te vatten in een plek die eenvoud en rust uitstraalt omdat het kan rusten op een innovatief ontwerp dat recht doet aan natuur, mens, cultuur en techniek. De weerspiegeling van de directe omgeving, de stad als geheel, maar ook de culturele en maatschappelijke geschiedenis van Delft, maakt de tuin een gegronde plek die die de dialoog aangaat met verleden heden en toekomst.
