Het Brabantse Boxtel kent een rijke geschiedenis waarin tradities een grote rol spelen. Eén ervan is de jaarlijkse bloedprocessie. Belangrijke historische plekken zijn de Markt, kasteel Stapelen aan de Dommel en de oude St. Petrusbasiliek. De Cultuurhistorische As rijgt deze bijzondere plekken aaneen.
Vitaliteit
Het historische dorpshart van Boxtel heeft in de loop der jaren veel van haar aantrekkingskracht verloren. Boxtel zet in op de versterking van het centrum, onder het motto ‘Op weg naar een leefbaar en bruisend Centrum’. Doel is het vergroten van de leefbaarheid, attractiviteit en economische vitaliteit van het dorpshart en daarmee de aantrekkingskracht. Dit raakt ook aan ruimtelijke-economische ontwikkelingen en verkeerskundige kwesties die hier spelen (o.a. parkeerproblematiek). In het plan zijn deze zaken aan elkaar gekoppeld waarbij gezocht is naar onderlinge versterking van het ruimtelijk, verkeerskundig en economisch beleid. Ons plan richt zich vooral op de fysieke kant: het realiseren van een aantrekkelijk centrumgebied.
Kansen
Het centrum heeft grote historische kwaliteiten, maar deze worden onvoldoende benut. De cultuurhistorische kwaliteiten bieden de kans om de aantrekkingskracht van Boxtel te vergroten, als aantrekkelijk winkelhart in de regio, poort van het Groene Woud, processiedorp, opstelplaats aan de Dommel, enzovoorts. De identiteit van Boxtel ligt voor het oprapen maar moet wel worden ‘uitvergroot’, geëtaleerd en ‘uitgenut’, ruimtelijk maar ook in termen van citybranding.
Het centrum moet – vanwege de concurrentieslag met andere kernen – perfect afgestemd worden op de behoeften van de gebruikers: rijroutes en looplijnen moeten logisch zijn, evenals het parkeren. Op structuurniveau moet een aantal zaken worden verbeterd. Belangrijke structuurkwesties zijn de herinrichting van de Markt en het reorganiseren van het parkeren in het centrum, plus het verbeteren van de relatie met de Dommel door Boxtel.
Het centrum is voor een aantrekkelijke historische kern rommelig, ontbeert ruimtelijke samenhang en op veel plaatsen de uitstraling en charme die hoort bij een historische kern. Het centrum van Boxtel gaat nu ten onder aan (verschillende soorten en te veel) bordjes, paaltjes, bestratingssoorten, materialen, kleuren, auto’s enzovoorts. Hierdoor is op veel plaatsen de kwaliteit niet goed zichtbaar. Er moet meer rust en samenhang in het centrumgebied komen.
Ontwerpprincipes
Er zijn door ons ontwerpprincipes geformuleerd die vervolgens zijn vertaald in ruimtelijke voorstellen. Het gaat daarbij om het brengen van eenduidigheid, rust in kleurgebruik en samenhang in materiaalgebruik. Dit is niet ‘overal hetzelfde’ maar wel ‘overal op elkaar afgestemd’. De identiteit van het centrum wordt gekoppeld aan de cultuurhistorie, met Stapelen, Markt en Petrusbasiliek, Processiepark en de oude bomen als kwaliteitsdragers.
Kwaliteit
Het werken aan een hoogwaardige inrichting voor een ‘bruisend en leefbaar’ centrum moet gepaard gaan met een groot kwaliteitsbesef. Dit impliceert niet per definitie dure oplossingen. Kiezen voor kwaliteit betekent kiezen voor goede materialen die op den duur juist goedkoper zijn in onderhoud en beheer. De vernieuwing van het centrum vergt lange adem. Belangrijk is koers te houden. Kwaliteit gedijt alleen in een context van (bestuurlijke) rust.
Eigentijds klassiek, stemmig sjiek
Boxtel krijgt een eigen stijl, die zowel terugblikt en appelleert aan de historische kwaliteiten als vooruitkijkt en aansluit bij de wens voor een eigentijds leefbaar en bruisend centrum, onder het motto: ‘eigentijds klassiek en stemmig sjiek’. Vanwege het bijzonder karakter van het centrum en de historische kwaliteiten is het algemeen streven een sjieke uitstraling, maar zonder te overdrijven want het moet wel passen bij Boxtel. Vandaar geen gouden krullen maar een ingetogen variant ofwel ‘stemmig sjiek’.
Loper
Deze principes komen terug in de Cultuurhistorische As: de verbinding kasteel Stapelen – St. Petrusbasiliek, de historische hartlijn. Deze is uitgevoerd als donkergrijze natuurstenen loper gecombineerd met gebakken klinkers. Hiermee wordt voortgeborduurd op de bestrating van de Burgakker (een beschermd monument), die in de rest is doorgezet. De loper wordt plaatselijk onderbroken bij kruising met een andere belangrijke structuur of een bijzondere situatie.
Rustpunten
Deze kruisingen of bijzondere plekken vallen veelal samen met een rustpunt, die zijn uitgevoerd als een pleintje of een parkje, in combinatie met een grote boom en een zitplek. Deze plekken zijn voorzien van voorzieningen en kunnen een rol krijgen in de processie. De al aanwezige grote, monumentale bomen in het centrum worden behouden. Door op strategische plekken grote bomen bij te plaatsen is de binnenstad vergroend.
Als hoogtepunt in de bijzonder in de Cultuurhistorische As is recentelijk ook het Marktplein heringericht. Bij de herinrichting is het voormalige parkeerpleintje getransformeerd tot een verblijfsplein met nog slechts enkele parkeerplekken.