TWEEDE PLAATS IN DE PRIJSVRAAG ‘VISIE VOOR DE KEMMER’ IN OIRSCHOT
In juni 2021 vroeg de gemeente Oirschot landschapsarchitecten, stedenbouwkundigen en architecten om voorstellen voor een stedenbouwkundige en landschappelijke visie voor De Kemmer. Ook is gevraagd om ontwerpen voor biobased en natuurinclusieve woningbouw voor een gezonde woonomgeving.
Deze prijsvraag maakt deel uit van het programma Een Nieuwe Bouwcultuur(externe link) van het College van Rijksadviseurs, dat staat voor een grote bouwopgave én een grote verduurzamingsoperatie in Nederland. Het programma richt zich op innovatie in de gebouwde omgeving, zowel in klimaateisen als in woonwensen.
Voor elk landschapstype de best passende strategie
Biobased bouwen biedt kansen voor nieuwe woonvormen, duurzame landbouw en een aantrekkelijke inrichting van het buitengebied. Door actuele opgaven zoals stikstof-problematiek, klimaatadaptatie, biodiversiteit, voedselvoorziening, woningbehoefte, materiaal schaarste met elkaar te verbinden, ontstaan win-win situaties. Dubbel oogst!
Nieuwe allianties tussen bouw en landbouw vormen de katalysator. Akkerbouwers en melkveehouders voegen de teelt van gewassen voor de bouw toe aan hun teeltplan. Dit betekent gegarandeerde afzet voor de boer en beschikbaarheid van lokale en duurzame bouwmaterialen voor de bouw.
Met de nieuwe gewassen zijn minder bestrijdingsmiddelen en mest nodig en wordt CO2 (langdurig) opgeslagen. Goed voor bodem, klimaat en natuur. Het Brabantse landschap biedt verschillende mogelijkheden voor biobased teelten. We onderscheiden de bos en heide natuur op de hoge zandgronden, de beekdalen en – valleien, de grootschalige landbouwgebieden op de hoge zandgronden en de dorps- en stadsranden.
Dubbel Oogst voorziet voor elk landschapstype in de best passende strategie voor de omschakeling en de meest geschikte teelten die inspelen op lokale uitdagingen van natuur, water en bodem. Daarnaast sluit de teelt van vezel- en voedselgewassen aan op aanwezige kennis en ketens in Brabant. Biobased bouwen genereert een economische stimulans waar veel partijen van profiteren.
De Kemmer is een typische dorpsrand, waar wonen, natuur, landbouw en recreatie soms op gespannen voet staan. Het landschap is herkenbaar voor Brabant. Op de hoge droge zandgronden aan de zuidzijde liggen bossen. De middelhoge gronden zijn in gebruik als landbouwgrond. De lagere delen bestaan uit gras- en maisland.
De gebieden zijn van elkaar gescheiden door historische lijnen, waardoor zich aan de noordzijde een kamerstructuur aftekent en aan de zuidzijde een bosrand. De dorpsranden zijn te kleinschalig voor rendabele teelt van vezelgewassen. Ook vanwege de relatie met bewoners zetten we hier in op voedselteelt in combinatie met natuur. Wonen vormt hierin een speciale ‘teelt’. De gewaswoningen passen zich aan het landschap en de teelten aan. Gevels, ‘plantverband’, hoogte en dichtheid zijn een reflectie van de bodemomstandigheden en het betreffende gewas dat er wordt geteeld.
Een nieuwe bouwcultuur
De benodigde biobased materialen komen uit de regio, maar weerspiegelen de specifieke condities van De Kemmer. Zo wordt naaldhout gebruikt in de boskamers, populierenhout voor de strokenteeltwoningen en levende groene gevels in het coulisselandschap. In de andere kamers ontstaan vergelijkbare spannende en vernieuwende relaties tussen wonen, landschap en landbouw. Voor de constructie kiezen wij voor een biobased SIPS-systeem (structural insulated panel system). De isolatie bestaat uit myceliumcomposiet, een combinatie van schimmeldraden en vezelgewassen. De houtbouw sandwich constructie is goed isolerend, licht, dun en ademend. Door prefabricage zijn er grote vrijheden t.a.v. gevelopeningen en schakelingen van woningen. Dankzij de prefab panelen staat het woningcasco binnen een dag! De innovatieve manier van wonen en multifunctioneel landgebruik vraagt om nieuwe beheer- en organisatiemodellen.
Samengoed De Kemmer is een coöperatieve vereniging waarvan de Woningeigenaren, huurders en de woningstichting gezamenlijk lid zijn. De vereniging organiseert o.a. de collectieve energie, mobiliteit en het onderhoud door middel van verwaarding van het landschap. In opdracht van de coöperatie telen boeren voedsel-
en andere éénjarige en meerjarige gewassen en onderhouden de graslanden en de natuur. Beloning van ecosysteemdiensten en verhandeling van koolstofcertificaten e.d. genereren extra inkomsten.
Bewoners zijn prosumenten; ze dragen actief bij aan het productieve landschap en houden daarmee de kosten laag. Verrassend wonen in dit nieuwe landschap krijg je cadeau!
In dit filmpje vertelt Marian De Vries meer over het plan DUBBEL OOGST; https://lnkd.in/ecvzRpMi