De Tolstraat in het dorp Meerkerk is een historische straat met huizen gebouwd begin 1900. De straat kenmerkt zich door een strakke rechte gevellijn met schijngevels direct aan de straat. Maar tegelijkertijd zijn de huizen in de straat opgebouwd uit kleine elementen: bijgebouwen, stukken dak, schuren en boeiboorden. Aan de achterzijde zijn de huizen gesitueerd aan ‘De Zouweboezem’, een natuurreservaat. Wat weer een heel andere sfeer geeft. De grootste uitdaging voor ons was: ‘hoe we in deze complexe historische setting van de Tolstraat, een nieuwe (moderne) woning kunnen inpassen.’ We hebben er voor gekozen om de lokale ‘rommeligheid’ te omarmen.
De opdracht was om een woning te ontwerpen voor een gepensioneerd echtpaar. Als klein kind heeft de opdrachtgeefster in het voormalig huis op dit kavel gewoond. Zij heeft veel herinneringen aan deze locatie. Eén van haar favoriete herinneringen was het mooie uitzicht aan de achterzijde van het huis. Vanaf de straatkant bijna onzichtbaar door de gesloten rij gevels.
De gevels aan de Tolstraat staan in een strakke rechte lijn met de voordeuren direct aan de straat. De meeste gevels in de rij zijn als schijngevel opgetrokken voor een huis. Daardoor krijg je het gevoel in een winkelstraat te zijn van een middelgrote gemeente. Maar tegelijkertijd heeft de straat ook een dorps karakter. Dat komt doordat de huizen hier door de tijd zijn opgebouwd uit kleine volumes en elementen. Ze zijn een bonte aaneenschakeling van aanbouwen, bergingen, daken en boeiboorden.
De achterzijde van de woningen zijn gesitueerd aan ‘De Zouwboezem’, een natuurreservaat. De Zouweboezem is een 700 jaar oude afgraving om het overtollig water vanuit de Vijfheerenlanden op te vangen en weg te voeren naar de rivieren. Het is vergelijkbaar met de boezem bij Kinderdijk. Vroeger stonden hier net zo veel molens.
De grote uitdaging in dit project was: ‘hoe we in deze complexe historische setting van de Tolstraat, een nieuwe (moderne) woning kunnen inpassen.’
We hebben geprobeerd om het ‘rommelige’ dorpse karakter van de Tolstraat door te zetten in het ontwerp. Dat hebben we gedaan door niet uit te gaan van één object, maar door de massa op te delen in 3 stukken. Elk deel is van een ander materiaal. Alle materialen zijn ontleend aan de woningen in de Tolstraat.
Deel 1: Baksteen voorgevel aan de straat.
Zoals bij naburige panden hebben we gekozen om een schijngevel te maken. De kleur van de bakstenen (rood-bruin en geel) zijn exacte kopieën van de naast gelegen gevels in de straat.
Gele en oranje bakstenen werden in de gevels van begin 1900 gebruikt als ornament rondom de ramen en als onderbreking van de gevel. Door de ornamenten krijgen de gevels een tussenschaal. Een schaal tussen het stedenbouwkundige van de straat en de ‘rommelige’ dorpsschaal van deuren, aanbouwen en boeiboorden. Wij hebben deze ‘tussenschaal’ toegepast op een eigentijdse manier.
Deel 2: Wit gestucte zijgevel.
De wit gestucte (informele) zijwand komt veel voor in de straat. De kleine steegjes tussen de huizen worden door het witte stuc geen donkere achteraf steegjes. Naast onze woning zal een 3 laags appartementengebouw komen. Door ook hier te kiezen voor een witte gepleisterde zijgevel houden we er rekening mee dat het steegje dat zal ontstaan (van 1 meter breed), vriendelijk en fris zal blijven.
Deel 3: Antraciet leien dak.
De hoogte van de nok en de dakgoot waren beperkt en lieten alleen een zadeldak toe bovenop een woning van twee verdiepingen. Omdat wij een smal kavel hebben was er dan geen plaats meer voor een slaapkamer op de tweede verdieping. Daarom hebben we het dak verschoven. De nok staat op de scheidingswand met de buren, de goot op de zijgevel. Zo vouwt het dak zich – als een koker – naar het uitzicht aan de achterzijde. Omdat ons dak een stuk verticale gevel heeft (zijgevel bij de buren) hebben we gekozen voor antraciet leien.
De achtergevel is volledig open om optimaal te kunnen genieten van het uitzicht over De Zouwboezem.
