De opgave
De opgave voor een nieuw casinogebouw in Middelkerke omvatte ook veel bredere doelen. Het ontwerp moest ook de zeedijk versterken, die autovrij maken en onderdeel uitmaken van een kwalitatief verbeterde openbare ruimte, waarin zeedijk en Epernayplein een geheel vormen. Dit is dan ook het uitgangspunt van het ontwerp dat ZJA maakte in samenwerking met OZ, DELVA Landschapsarchitecten en Bureau Bouwtechniek, als onderdeel van het Bouwteam Nautilus.
Het centrum van Middelkerke heeft een vernieuwende impuls nodig, die voor inwoners en bezoekers het leven en recreëren aan de kust aanpast aan de eisen en voorkeuren van vandaag. Dat betekent een nieuwe inrichting van het Epernayplein, dat met de komst van een ondergrondse parkeergarage volledig autovrij gemaakt is en in oppervlakte dubbel zo groot. Zo is er een aansluiting op het centrum, die zorgt voor de bereikbaarheid per auto en toch de ruimte geeft aan voetgangers en fietsers. Minstens even belangrijk als het casino was de vraag om een multifunctionele evenementenzaal, die als sociaal en cultureel ontmoetingspunt van Middelkerke kon functioneren; als een nieuwe huiskamer voor Middelkerke, waar congressen, exposities en concerten plaatsvinden. Een strandhotel zou bovendien het toerisme een nieuwe impuls geven.
Een hernieuwde band met het landschap
Samen met OZ, DELVA Landschapsarchitecten en Bureau Bouwtechniek ontwierp ZJA dit project dat uitblinkt door de inpassing van het casino, het hotel en de evenementenzaal in het karakteristieke West Vlaamse duinlandschap. De kaarsrechte zeedijk en de muur van gebouwen uit steen en beton hadden dat verdrongen. Hier bestaat de kans de geschiedenis van Middelkerke als bloeiende nederzetting op het middeleeuwse eiland Testerep, halverwege Westende en Oostende, in herinnering te roepen en midden in het centrum ruimte te maken voor een nieuwe relatie met het landschap van strand, duin en watergeulen. Met het casinogebouw keert op een eigentijdse manier de beleving van het historische kustlandschap terug in het centrum van Middelkerke.
De zeedijk wordt verlegd richting zee, zodat er extra ruimte ontstaat, die openheid en zicht geeft en de monotonie van de zeedijk doorbreekt. Dit maakt het mogelijk dat het Epernayplein wordt uitgebreid door een hoog kunstmatig duin, waar bovenop een parkachtig groen plein ontstaat met water-elementen. Het wordt een natuurlijke en aantrekkelijke verblijfsruimte met zicht op zee en toegang tot het strand. De evenementenzaal, het restaurant en het casino zijn verscholen onder het duin, maar allemaal hebben ze een spectaculair uitzicht en transparante gevels. Het restaurant en het casino hebben ruime terrassen om van dit panorampunt te profiteren.
In het hart van de hoteltoren bevindt zich een hoge foyer vanwaar de evenementenzaal, het restaurant en het casino ook zijn te bereiken. Nergens aan de Vlaamse kust is een casino dat zo organisch in het landschap is opgenomen, met zicht op zee. En waar kun je een hotelkamer boeken letterlijk op het strand, en ontbijten op zeshoog met zicht over de hele kustlijn?
Het duin en de blikvanger
Het kunstmatig duin brengt landschap en de geulen aan het strand terug in het bebouwde centrum. Deze ‘landscraper’ combineert een duin-plein en de functies van casino, evenementenzaal en hotel met de openheid van het strand. Binnen en buiten gaan op alle niveaus een innige betrekking aan. De vormgeving voegt zich naar het landschap, op een hedendaagse manier, zonder goedkoop of schreeuwerig te worden.
Het hotel van vier verdiepingen is de opvallende maar bescheiden ‘skyscraper’ aan het strand. Het is een blikvanger, maar eentje die in zijn ontwerp de ingehouden kracht en soberheid toont die bij het Vlaamse kustlandschap hoort. De vorm is eenvoudig maar mysterieus, verwijzend naar de vormen en kleuren uit de natuur of de vissershaven. De hardhouten voile om het hotel heen zal net als het hout in de kades, sluisdeuren en dukdalven meekleuren onder de invloed van elementen. In de structuur van de gevel zit een verfijnd lichtontwerp verwerkt dat ervoor zorgt dat na zonsondergang de houten structuur wordt aangelicht. Overdag en bij nacht is het hotel een uitnodigend visueel baken, een sculptuur met zachte contouren.
Duurzaamheid
Het ontwerp minimaliseert het gebruik van energie en materiaal bij de bouw, maar ook de inzet van efficiëntere productieprocessen en de toepassing van gerecycled materiaal maken dit een duurzaam ontwerp. Duurzaamheid en milieucriteria zijn geen sluitpost maar van dezelfde orde als veiligheid, functionaliteit, esthetiek en economische waarde. Het kunstmatige duin en het uitkragende gedeelte bij de terrassen van het hotel zijn een energiebesparend element. Zowel door schaduwwerking in de zomer, als isolatie in de winter. De keuze voor het gebruik van hout, zogenaamd cross laminated timber in de ombouw van de hoteltoren bespaart enorm veel CO2, aangezien het een hernieuwbare en circulaire grondstof is.
Waarvoor men komt kijken in Middelkerke
Dankzij de parkeergarage onder het duin, het autovrij maken van het Epernayplein en de verruiming van de openbare ruimte naar de zee toe was er plaats voor wat gerust een bezienswaardigheid mag heten: het groene duinplein met water-elementen, overlopend in het strand. Hiervoor kom je naar Middelkerke. De openheid en rauwheid van de zee, zijn slim en uitnodigend vervlochten met het landschap van strand en duin, rondom de economische en cultureel wezenlijke functies die Middelkerke de ingehouden zwier geven die hoort bij een hedendaagse badplaats.
Opdrachtgever: Gemeente Middelkerke
Bouwteam Nautilus is een samenwerkingsverband tussen ontwikkelaar Ciril, hoofdontwerpers ZJA (architectuur) en DELVA (landschapsarchitectuur), OZ (casino- en hotelontwerp) en Bureau Bouwtechniek (uitvoerend architect), aannemers Furnibo en Democo. Zij worden bijgestaan door experts van COBE, VK Engineering, Beersnielsen, Witteveen+Bos, Plantec, MINT en Sertius.