Hoe transformeer je een achterafstraatje naar een nieuwe hotspot?
In het centrum van Groningen wordt de Rode Weeshuisstraat van een donkere achterafstraat tot een levendig onderdeel van het stadshart getransformeerd. De transformatie van het oude V&D-pand en het voormalige distributiepand, en de bouw van Mercado zorgen voor een revitalisatie van de publieke ruimte. Deze ontwikkeling is een mooi voorbeeld van hoe De Zwarte Hond de krachten van stedenbouw en architectuur combineert en integreert om betere (binnen-)steden te maken.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de noordwand van de Grote Markt verwoest. Tijdens de wederopbouw in de jaren 50 kwamen er grote panden te staan, die het optimisme van destijds uitstraalden, waaronder het grote en moderne Vroom & Dreesmann warenhuis. In de loop der jaren groeide het V&D-complex uit, en functioneerde de Rode Weeshuisstraat primair als bevoorradingsstraat.
Het faillissement van de warenhuisketen en het verdwijnen van grote warenhuizen in oude stadscentra is geen op zichzelf staande ontwikkeling. De focus verschuift in de richting van beleving en kwaliteit, met aantrekkelijke voetgangersgebieden, lokale producten en speciaalzaken. In lijn met deze ontwikkeling ontwierp De Zwarte Hond een visie voor het creëren van een kennisas. Op basis van deze visie zagen de betrokken ontwikkelaars mogelijkheden voor de herbestemming van de achtergebleven panden.
In het nieuwe stedenbouwkundig plan, getekend door architectencombinatie De Zwarte Hond en Loer Architecten, is de Rode Weeshuisstraat niet langer de achterkant van de Grote Markt, maar de voorkant van de noordelijke binnenstad. De Zwarte Hond tekende voor twee transformatieprojecten en één nieuwbouwproject die gezamenlijk zorgen voor een revitalisatie van de publieke ruimte en die zullen helpen om van de Rode Weeshuisstraat een bruisende nieuwe hotspot te maken: Het Groot Handelshuis (MWPO), The Warehouse en Mercado (beide MWPO & Beauvast). Parallel daaraan is de gemeente druk bezig om de bestrating in de binnenstad te vernieuwen en de fietser en voetganger meer ruimte te geven.
Nieuwbouw: Mercado
De architectencombinatie De Zwarte Hond en Loer Architecten hebben een ontwerp gemaakt voor Mercado, een combinatie van een monumentale, overdekte markthal en daarboven 41 comfortabele appartementen, die door hun ontwerp bijdragen aan de vergroening en revitalisatie van het stadshart.
Mercado vormt qua schaal de schakel tussen de grotere bebouwing aan de Grote Markt en de Rode Weeshuisstraat en kleinere panden aan de noordzijde van de Rode Weeshuisstraat. Het gebouw verbindt deze schalen door zijn vertrappende volume, wat resulteert in een gebouw dat qua schaalniveau goed past in de binnenstad en toch eigen is. Voor de gevel is gebruik gemaakt van keramische gevelelementen, waar in nauwe samenwerking met keramiek-producent NBK en gevelbouwer Bijlbouw gezocht naar het perfecte groenblauwe glazuur. Door de glans heeft het gebouw bij elk weertype een andere kleur en is er een gelaagdheid in kleur en vorm te ontdekken.
De begane grond is toekomstbestendig gemaakt door trappen en liften aan de zijkant van het gebouw te plaatsen. Hierdoor ontstaat een open monumentale ruimte die flexibel in te delen is voor publieke functies gericht op ontmoeting. Onder het gebouw zijn bronnen geslagen voor warmte- en koudeopslag (WKO). In combinatie met warmtepompen heeft het hele gebouw daarmee een aardgasvrije installatie gekregen. De verticale tuin langs de gevel voorziet het gebouw van 3.800 planten en draagt bij aan de biodiversiteit. Op de zuidgevel zijn de balkons voorzien van klimplanten als groene privacy schermen. Het getrapte gebouwvolume biedt plek aan dakterrassen waarbij de kleurrijke planten en bomen onderdeel uitmaken van het ontwerp.
Transformatie 1: Groot Handelshuis
De Zwarte Hond heeft in opdracht van vastgoedontwikkelaar MWPO het oude warenhuis van de V&D aan de Rode Weeshuisstraat getransformeerd in het Groot Handelshuis.
Nadat V&D in 2016 failliet ging, bleek het enorme, modernistische warenhuis uit 1958 niet meer te verhuren. In het nieuwe ontwerp is het introverte, gesloten karakter van het gebouw opengebroken door het volume in tweeën te delen en ramen in de gevel te plaatsen. Deze ingrepen bevorderen de toegankelijkheid van het gebouw en zorgen voor een gezonde werkomgeving. In de vrijgekomen ruimte tussen de twee bouwvolumes bevindt zich de lobby, een groot atrium dat tot in de vijfde verdieping reikt en waardoor daglicht tot in het hart van het gebouw naar binnenstroomt.
Het nieuwe ontwerp bouwt ook voort op de bestaande structuur. De draagconstructie en voormalige, ritmische grid van de gevelindeling is behouden. Ook behoudt het mozaïek van Louis van Roode haar prominente plek in de gevel en het kenmerkende patroon is terug te vinden op de nieuwe gevelpanelen. Met kozijnen die in profiel en kleur aansluiten bij het karakter van de jaren 50 wordt een laatste knipoog gegeven aan de historie van het gebouw. In het programma van het handelshuis staat diversiteit centraal. Op de begane grond bevindt zich een supermarkt en de daar bovenliggende vier verdiepingen worden gebruikt als dynamische, flexibele werkplekken. In de kelder bevindt zich een grote fietsenstalling.
Transformatie 2: The Warehouse
Verderop in de Rode Weeshuisstraat staat ‘The Warehouse’, het voormalige distributiepand van de V&D. Samen met ontwikkelaars MWPO en Beauvast heeft De Zwarte Hond het gebouw een nieuwe bestemming gegeven.
Het ontwerp is een ode aan de wederopbouwarchitectuur, waarin industriële stijl en comfortabele luxe samenkomen. De begane grond en het souterrain zijn getransformeerd tot een aantrekkelijke ruimte met veel glas. Het gebouw heeft als het ware een open plint gekregen die bijdraagt aan de levendigheid van de stad. Grote vides achter de glazen gevel verbinden het souterrain met de begane grond en met de straat.
Beneden komt retail, in hoge plezierige ruimtes en daarboven 24 compacte, luxe appartementen. De vorm, indeling en constructie van het huidige gebouw leidden tot een ruime variatie in appartementen, elk met een eigen karakter. De appartementen zijn ontworpen met een open plattegrond voor een optimaal ruimtelijk gevoel. De betonconstructie draagt bij aan het loftachtige, industriële interieur. Net als bij het V&D-pand maakt De Zwarte Hond in het ontwerp dankbaar gebruik van de karakteristieke elementen van de wederopbouwarchitectuur. Zo krijgt de naoorlogse architectuur een nieuw 21e-eeuws leven.
