Bestaande situatie
Rondom station Rotterdam Alexander, aan de oostkant van Rotterdam, ligt een werk- en retailgebied afgesloten van de omliggende woonwijken door harde grenzen van infrastructuur. Het is gelegen in één van de diepste polders van Nederland, de Alexanderpolder, en het wordt omringd door naoorlogse tuinstadwijken. Rotterdam staat voor een grote woningbouwopgave en ziet mogelijkheden voor verdichting bij Rotterdam Alexander. De gemeente heeft gevraagd om een lonkende gebiedsvisie die sturing biedt aan toekomstige ontwikkelingen in de Alexanderknoop. Voor de uitwerking van dit ontwikkelperspectief heeft DZH samengewerkt met Felixx (groenblauwe strategie), SITE (ontwikkelstrategie) en Studio Bereikbaar (onderbouwing mobiliteit), wat heeft geresulteerd in een breed onderbouwd toekomst narratief.
Opgaven voor de Alexanderknoop
Gepland als naoorlogse tuinstad met een eigen wijkcentrum, buurtcentra, werkgebied en overmaat aan groene en blauwe ruimtes heeft Prins Alexander lang gefunctioneerd als een opzichzelfstaand deel van Rotterdam dat ‘af’ leek. De transities die op Rotterdam en Prins Alexander afkomen gaan echter gepaard met veranderende behoeften van bewoners, gebruikers en bedrijven – waarop ook de Alexanderknoop zich moet aanpassen. Daarbij is het belangrijk te realiseren dat de Alexanderknoop het dagelijkse middelpunt is voor bijna 200.000 Oost-Rotterdammers en Capellenaren. Nadenken over de toekomst van de Alexanderknoop, betekent automatisch nadenken over Rotterdam Oost.
Ambitie en kaders
In het ontwikkelperspectief steldt De Zwarte Hond de 6 V-strategie centraal, die de transformatie aanjaagt waardoor de functionele, maar vrij zielloze Alexanderknoop een levendig en groen Hart van Rotterdam Oost kan worden. Het raamwerk voor deze ontwikkeling definieert deelgebieden en legt accenten zonder dat daar al een uitgewerkt plan voor is. Het schept de kaders voor toekomstige ontwikkelingen, die elk op een eigen tempo plaatsvinden – het is zelfs mogelijk dat sommige plekken niet tot ontwikkeling komen. Het raamwerk verbeeldt tevens de hoofdstructuur voor landschap, mobiliteit, ruimte en programma. De verschillende deelgebieden krijgen elk een eigen identiteit, functiemix, ontwikkeltempo en ruimtelijke expressie. In het stadshart Alexanderknoop komt alles samen, wat vraagt om meer precisie in uitwerking en in verbeelding. Zo ontstaat een mozaïek van plekken en hoofdstructuren.
Gebiedstransformatie en mobiliteitstransitie hand in hand
Aanpassingen aan het verkeerssysteem zijn nodig zodat de voetganger op de eerste plaats komt (het STOMP-principe). Het verkeer wordt zoveel mogelijk rond het centrum geleid en bussen gaan niet langer dwars door het gebied. Het station Alexander wordt duidelijker onderdeel van de Alexanderlaan en wordt aan de nieuwe Alexanderplaats gesitueerd. Wegprofielen worden aangepast zodat meer ruimte voor langzaam verkeer en groen en blauw ontstaat. Ook worden relaties met aanpalende bebouwing versterkt en worden oversteek- en doorwaadbaarheid verbeterd. Introverte gebouwen keren zich naar buiten met attractieve plinten, waardoor de openbare ruimte de ‘place to be’ wordt. Verblijf wordt veel aangenamer door de openbare ruimte die vrijkomt bij minder auto-aanwezigheid te vergroenen.
Programmatische menging en intensivering
Voor de meeste mensen staat de Alexanderknoop bekend als verzameling van losse, van elkaar gescheiden fragmenten. Als winkelcentrum, kantorenlocatie, bedrijventerrein of mobiliteitsknooppunt zijn deze fragmenten functioneel – maar samen vormen ze geen aantrekkelijk, samenhangend centrummilieu. In de toekomst verandert de samenstelling én samenhang van de functies behoorlijk. Meest in het oog springend is de woningtoename. Enerzijds is dit een doel (er is immers een grote behoefte aan meer woningen in de stad), maar anderzijds is het een middel om de levendigheid, het gevoel van eigenaarschap en het draagvlak voor voorzieningen te vergroten. Hierdoor ontstaat een gemengd en stedelijk gebied waar het prettig(-er) wonen, werken en verblijven is. Door vooral met middelhoogbouw woningen toe te voegen, blijft de ruimtelijkheid van Alexander behouden maar wordt de menselijke maat er versterkt.
Hart van Oost, centrum voor de regio!
De Alexanderknoop van de toekomst is hét kloppend Hart van Oost en een essentieel onderdeel van de 21e-eeuwse polycentrische stad Rotterdam. De Alexanderknoop van 2040 is het groenste, gezondste en één van de best bereikbare centrumgebieden in Nederland waar je het beste van beide werelden vindt: de dynamiek en nabijheid van het stadsleven én de rust, ruimte en groen van het tuinstedelijke buitenleven. Twee werelden die Alexanderknoop vloeiend in elkaar laat overlopen.
